Με τον όρο ηθογραφία εννοούμε γενικά την αναπαράσταση, περιγραφή και απόδοση των ηθών, των εθίμων, της ιδεολογίας και της ψυχοσύνθεσης ενός λαού, όπως αυτά διαμορφώνονται υπό την επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος και των ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο.
H αναπαράσταση αυτή , που επιχειρείται ειδικότερα στη λογοτεχνία, τη ζωγραφική και τη γλυπτική προυποθέτει μια περισσότερο ή λιγότερο ρεαλιστική αντίληψη για την τέχνη, αφού στηρίζεται στην παρατήρηση και στοχεύει στην αντικειμενική απεικόνιση. Η πεζογραφία αντλεί τα θέματά της από κοινωνίες της υπαίθρου κι από την κοινωνία και το περιβάλλον της αστικής γειτονιάς.
Βρισκόμαστε στην Ευρώπη του 1880 . Η <<Νανά>> του Εμίλ Ζολά κάνει μια στροφή στη λαική ψυχή. Η ελληνική πένα σ΄ αυτήν την εποχή του ρεαλισμού και νατουραλισμού ζητούσε το δικό της τρόπο έκφρασης.
Τον δρόμο της ελληνικής ηθογραφίας τον άνοιξε ο Συριανός Δημήτρης Βικέλας με το <<Λουκή Λάρα>>. Ζώντας στο Παρίσι από το 1882 έως το 1883 ήταν από τους ανθρώπους που ενίσχυσαν και προώθησαν έναν από τους πιο σημαντικούς διηγηματογράφους που διαθέτει ο ελληνικός 18ος αιώνας, το Γεώργιο Βιζυηνό. Ο Βιζυηνός (1849 -1896) από τη Βιζύη της Ανατολικής Θράκης επισκέπτεται το Παρίσι το 1882 όπου γνωρίζει το Βικέλα , κατά προτροπή του οποίου ασχολείται και αυτός με τα ηθογραφικά μυθιστορήματα , με στόχο την ανάδειξη και περιγραφή των ηθών και εθίμων, τα λαικά δρώμενα της πατρίδας…
<<Το Αμάρτημα της μητρός μου>> μεταφράστηκε στα γαλλικά από το στενό φίλο του Βικέλα και μεταφραστή του <<Λουκή Λάρα>> Μαρκήσιο August de Quex de Saint Hilaire. Οσο κι αν ο Δημήτριος Βικέλας δεν μπορεί να παραβληθεί με το Γεώργιο Βιζυηνό , καθώς ούτε είχαν την ίδια ιδιοσυγκρασία , ούτε κατείχαν την ίδια κοινωνική θέση, ούτε τα ίδια βιώματα κουβαλούσαν , δεν θα ηχούσε , ενδεχομένως, ως υπερβολική η σκέψη ότι ο Βικέλας , διαβλέποντας την αξία του Βιζυηνού , εκκινούσε από μια κοινή αφετηρία : την εκ προοιμίου προσήλωση στην πραγματικότητα – τη βιωμένη πραγματικότητα – για τη σύνταξη έντεχνου αφηγηματικού λόγου, την αναφορά στη μνήμη, την αυτοβιογραφική ύλη.
Οποιαδήποτε αδυναμία κι αν παρουσιάζουν τα αφηγήματά του , μετριάζεται από το γεγονός ότι <<δική του είναι η τιμή, πως άνοιξε το δρόμο πρώτα στο Βιζυηνό και ύστερα σ΄ εμάς τους νεώτερους και το ελληνικό διήγημα έγινε σιγά σιγά το αγαπητότερο ανάγνωσμα των αναγνωστών της Εστίας και γενικότερα του ελληνικού κοινού>>(Πέτρος Λινάρδος).
Ο Γεώργιος Βιζυηνός ψευδώνυμο του Γιώργου Μιχαηλίδη τα πρώτα του γράμματα τα διδάχθηκε στη Βιζύη και στη συνέχεια σπούδασε στη θεολογική σχολή της Χάλκης. Εκει ο Βιζυηνός γνωρίζει τον ποιητή Ηλία Τανταλίδη ο οποίος διέκρινε το ταλέντο του και τον ενθάρρυνε να εκδώσει τα ποιητικά του πρωτόλεια. Το 1873 πηγαίνει στη Αθήνα , παρακολουθεί μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη σχολή Φιλολογίας.
Το 1874 παίρνει μέρος σ ένα διαγωνισμό με το ποίημα του «ο Κόδρος» και κερδίζει. Ύστερα από τη νίκη του αυτή ο Βιζυηνός πηγαίνει στη Γερμανία για να σπουδάσει φιλοσοφία. Γρήγορα ξεχώρισε ενώ με την διατριβή του κατάφερε ν αναγορευθεί διδάκτωρ Φιλοσοφίας. Στη συνέχεια πηγαίνει στο Παρίσι όπου έγραψε το διήγημα του «Το αμάρτημα της μητρός μου»
Μεταφράζει ποιήματα τα οποία δημοσιεύονται σε εφημερίδες και περιοδικά. Από το Παρίσι πηγαίνει στο Λονδίνο ενώ το 1884 εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα. Τότε δημοσίευσε το πρώτο στην Ελλάδα ψυχολογικό διήγημα. «Το μόνον ταξίδιον της ζωής μου» και εξέδωσε δύο διδακτικά βιβλία: «Ψυχολογία» και «Λογική».
Ένας άτυχος έρωτας συγκλόνισε την ήδη επισφαλή υγεία του με αποτέλεσμα τον εγκλεισμό του στο Δρομοκαίτειο. Η δραματική και μυθιστορηματική ζωή του αποτυπώνεται στο έργο του που χαρακτηρίζεται από τρία βασικά στοιχεία : α) ένα λαϊκό λαογραφικό β)ένα λόγιο –φαναριωτικό γ) ένα ευρωπαϊκό.
Έργα του : Το αμάρτημα της μητρός μου (1883), Ποίος ήταν ο φονεύς του αδερφού μου (1883), Το μόνον ταξίδιον της ζωής μου(1884), Ο Μοσκώβ Σελήμ (1886), το ποιητικό του έργο συγκεντρώνεται στη συλλογή Ατθίδες Αύραι (1883) Επιστημονικά Συγγράμματα : Η Φιλοσοφία καλού παρά Πλωτίνω, Ψυχολογικαί μελέται του καλού.
Εξαίρετο είναι και το ποίημα του Θρακών άσμα που παρουσιάζει την Θράκη ως κοιτίδα των ανώτερων θρησκευτικών ιδεών και της μουσικής.
Η ζωή και το έργο του Γεωργίου Βιζυηνού δεν είναι άγνωστα.. Τα βιβλία του διαβάζονται αδιαλείπτως επί σχεδόν ενάμιση αιώνα, ανεβαίνουν στο θέατρο, ενώ η ζωή και το τραγικό τέλος του έχουν εμπνεύσει ταινίες και τηλεοπτικές σειρές.
Αυτός που δεν είναι ευρέως γνωστός είναι ο επιστήμονας Βιζυηνός, ο οποίος σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1874-1875) και συνέχισε με σπουδές στη Γερμανία, στο Γκέτινγκεν, στη Λειψία και στο Βερολίνο. Το 1881 υπέβαλε στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, στα γερμανικά, διδακτορική διατριβή με θέμα την ψυχολογική και παιδαγωγική σημασία του παιχνιδιού, η οποία παρέμενε ανέκδοτη ως σήμερα στα ελληνικά.
Ο Αλέξανδρος Σιδεράς και η Παρασκευή Σιδερά Λύτρα, καθηγητές Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, ανέσυραν την ξεχασμένη διατριβή του Βιζυηνού από τις γερμανικές βιβλιοθήκες και την εκδίδουν σε ελληνική μετάφραση, σε τόμο που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις των Αδελφών Κυριακίδη. Ενδιαφέρον είναι ότι τα δεκατρία αντίτυπα της διατριβής που εντόπισαν και μελέτησαν βρέθηκαν σε γερμανικές βιβλιοθήκες και κανένα σε ελληνικές βιβλιοθήκες.
Στα τρία κεφάλαια της διατριβής ο Βιζυηνός εξετάζει αντίστοιχα την προέλευση, την ουσία και την παιδαγωγική αξία του παιχνιδιού βασισμένος στις τότε γνωστές θεωρίες φιλοσόφων και παιδαγωγών (από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη ως τον Καντ και τους Σίλερ, Ερντμαν, Σάλερ, Σμιντ και Λότσε ). Παιχνίδι και εργασία έχουν «μία και την αυτή πηγή:τη γενική ορμή της ανθρώπινης φύσης προς δράση» έγραφε ο Βιζυηνός, με τη διαφορά ότι «το παιγνίδι έχει για κύριο σκοπό του την αυτοενεργοποίηση αυτής της δύναμης, η εργασία αντιθέτως το χρησιμοποιεί αυτό σαν μέσο για να επιτύχει έναν αντικειμενικά ισχύοντα στόχο»..
Για τα προϊόντα της βιομηχανίας παιχνιδιών έγραφε το 1881 ο Βιζυηνός: «Δεν θα έπρεπε βέβαια να οδηγήσει κανείς σε αδράνεια την αυτενέργεια των παιδιών με το να τους αγοράζει και να τους προσφέρει έτοιμα παιγνίδια, των οποίων τη χρήση συχνά ούτε την καταλαβαίνουν καν. Δεν θα έπρεπε κανείς να αφήσει την παιδική φαντασία να μαραθεί και να πτωχεύσει με σωρεία από κούκλες που μοιάζουν ζωντανές... Δεν θα έπρεπε να συνηθίζει τα παιδιά στην πολυτέλεια και να τα κάνει απαιτητικά περιβάλλοντάς τα με ένα πλήθος από πολύτιμα παιγνίδια (...) των οποίων η πληθώρα καθιστά το παιδικό πνεύμα μανιακό για εναλλαγή και επιπόλαιο».
Στην εποχή του Ρlaystation 3, των ΡSΡ, των παιχνιδολαμπάδων αλλά και της οικονομικής κρίσης χρειάζεται κανείς να πει περισσότερα; ΤΟ ΒΗΜΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου