ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ

Βίλλυ Τσάκωνα

1. Ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία
κατανομής της διαλέκτου

Ποντιακή ονομάζεται η νεοελληνική διάλεκτος που μιλιόταν στη βορειοανατολική Μικρά Ασία από τους ελληνόφωνους κατοίκους του Εύξεινου Πόντου και συγκεκριμένα του ανατολικού τμήματος της μικρασιατικής παραλίας. Η περιοχή αυτή περιελάμβανε περίπου 800 οικισμούς, εκτεινόταν σε μια ζώνη 400 χιλιομέτρων, από την Ινέπολη στα δυτικά μέχρι την Κολχίδα στα ανατολικά, και δεν ήταν αμιγώς ελληνόφωνη, αλλά εκεί ήταν εγκατεστημένοι και τουρκικοί πληθυσμοί. Επίσης, η διάλεκτος αυτή χρησιμοποιούνταν σε μερικά χωριά της μικρασιατικής ενδοχώρας σε βάθος 100 περίπου χιλιομέτρων από την ακτή (Τομπαΐδης 1996). Μαζί, λοιπόν, με την καππαδοκική, την ελληνοκριμαϊκή (ταυρορουμέικη) και τη διάλεκτο των Φαρασών εντάσσεται στο σύνολο των ανατολικών ελληνικών διαλέκτων.


Η ποντιακή διάλεκτος έχει τις ρίζες της στην ελληνιστική κοινή. Η διαμόρφωσή της χρονολογείται ήδη από τον 7ο ή τον 8ο αιώνα. Συγκεκριμένα, ο Browning (1991, 170-171) υποστηρίζει ότι οι αραβικές εισβολές στην περιοχή κατά τον 7ο και 8ο αιώνα, σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες τοπικές ιδιαιτερότητες της ελληνιστικής κοινής στη Μικρά Ασία, είχαν ως αποτέλεσμα να αρχίσει να διαφοροποιείται σημαντικά ο λόγος των κατοίκων της περιοχής εκείνης. Επιπλέον, οι Έλληνες του Πόντου ζούσαν μια ιδιόμορφη συνοριακή ζωή και είχαν λίγη επαφή με τις κύριες περιοχές του ελληνικού εποικισμού δυτικότερα. Με άλλα λόγια, φαίνεται ότι ο Πόντος ήταν απομονωμένος από την υπόλοιπη βυζαντινή αυτοκρατορία και ουσιαστικά ανεξάρτητος ήδη από τον 12ο αιώνα, ενώ από τον 13ο έως τα μέσα του 15ου αποτέλεσε την ανεξάρτητη αυτοκρατορία της Τραπεζούντας.

Μέχρι τον 19ο αιώνα δεν έχουμε καθόλου γραπτά κείμενα για τη διάλεκτο αυτή, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να ανιχνεύσουμε με ακρίβεια τα στάδια και τις λεπτομέρειες της εξέλιξής της. Η ποντιακή αποτελούσε κώδικα προφορικής παράδοσης, τον οποίον οι ομιλητές του ονόμαζαν «ρωμέικα» ή «λαζικά». Η καταγραφή διαλεκτικών κειμένων δεν αρχίζει παρά στα τέλη του 19ου αιώνα και γίνεται συστηματικότερη από το 1928 και εξής με την ίδρυση του Αρχείου Πόντου στην Ελλάδα. Ωστόσο, το σύστημα γραφής που ακολουθείται παραβλέπει και ουσιαστικά «συγκαλύπτει» αρκετές της ιδιαιτερότητες, με αποτέλεσμα ούτε αυτά τα κείμενα να μας παρέχουν μια ακριβή καταγραφή της διαλέκτου. Ακριβέστερη καταγραφή της σύμφωνα με το σύγχρονο φωνητικό σύστημα έχουμε από το 1980 και εξής (Drettas 1999).

*

2. Γλωσσική περιγραφή της διαλέκτου

*

Φαίνεται ότι υπήρχε έντονη διαλεκτική διαφοροποίηση μεταξύ των επιμέρους περιοχών του Πόντου. Συγκεκριμένα, ο Τριανταφυλλίδης ([1938] 1981, 288) διακρίνει τρεις μεγάλες διαλεκτικές ομάδες: (α) τα οινουντιακά (με έντονες επιδράσεις από την κοινή νεοελληνική) (β) τα τραπεζουντιακά και (γ) τα χαλδιώτικα (με μεγαλύτερες επιδράσεις από την τουρκική). Ο Παπαδόπουλος (1953) κατατάσσει τα επιμέρους ποντιακά ιδιώματα σε 6 κύριες ομάδες: α) ιδίωμα Τραπεζούντας, Ματσούκας, Σάντας και Χαλδίας (το πολυπληθέστερο) β) Όφη και Σουρμαίνων γ) Κερασούντας και Τρίπολης δ) Οινόης ε) Αμισού και στ) Ινέπολης. Τα κριτήριά του όμως, επισημαίνει ο Drettas (1999), δεν είναι τόσο γλωσσολογικά όσο γεωγραφικά.

Καθώς η ποντιακή είναι από τις διαλέκτους που έχουν περιγραφεί αρκετά διεξοδικά, δεν θα αναφέρουμε εδώ παρά ορισμένα από τα κύρια γνωρίσματά της:

α. Φωνητική-φωνολογία

Δεν γίνεται συνίζηση στις διφθόγγους /ia/ και /io/, αλλά συναίρεση με αποτελέσματα [δ] και [φ], που προφέρονται περίπου σαν τα αντίστοιχα γερμανικά: [vasilδδes] (βασιλιάδες), [telφno] (τελειώνω). Η συνίζηση απουσιάζει γενικότερα: [folιa] (φωλιά), [peπνa] (παιδιά).

Το η προφέρεται ως [e]: νύφη > [nνfe], κλέφτης > [klιftes], Γιάννης > [αnes].

Παρατηρείται σίγηση των άτονων φωνηέντων /i/ και /u/, η οποία θυμίζει τα ημιβόρεια ιδιώματα του ελληνικού χώρου: [peγαδ] (πηγάδι), [αkson] (άκουσον), > [νndan] (γίνονταν), [kόr] (κόρη).

Διατηρείται το τελικό [n] και επεκτείνεται σε λέξεις όπου ιστορικά δεν δικαιολογείται: πόρταν [pόrtan], τραπέζιν [trapιzin], χώμαν [xόman].

Τόνος σε μια τονική ενότητα μπορεί να απαντά ακόμη και στην τέταρτη ή πέμπτη συλλαβή πριν το τέλος, οπότε αναπτύσσεται και ένας δεύτερος τόνος στη δεύτερη ή την τρίτη συλλαβή από το τέλος: κοιμόμαστε [ιηimumunιstine].

β. Μορφολογία (κλίση-παραγωγή-σύνθεση)

Όσον αφορά το ονοματικό σύστημα παρατηρούνται τα εξής:

Tο άρθρο της γενικής ενικού και για τα τρία γένη είναι [ti] (στις περισσότερες περιοχές), π.χ. /ti-tϊrk(onos)/ 'του Τούρκου', /ti-carνs/ 'της γυναίκας', /ti-xorafν/ 'του χωραφιού'.

Η ονομαστική ενικού των δευτερόκλιτων αρσενικών ουσιαστικών λήγει σε -ον ή -ο (ο λύκον/λύκο (ΚΝΕ ο λύκος), ο πάππον/πάππο (ο πάππος).

Σχηματίζονται θηλυκά επίθετα με το επίθημα -έσσα, το οποίο είναι εξαιρετικά παραγωγικό, π.χ. ορφανέσσα (ΚΝΕ ορφανή).

Τα παραθετικά σχηματίζονται ως εξής: (κι) άλλο έμορφος (ΚΝΕ ομορφότερος), πολλά έμορφος 'πάρα πολύ όμορφος'.

Τα ουδέτερα υποκοριστικά σχηματίζονται με το επίθημα -όπον, π.χ. κορτζόπον (κοριτσάκι), λαλόπον (φωνούλα), πουλόπον (πουλάκι).

Απαντά η αντωνυμία αούτος ή αβούτος (αυτός).

Στο ρηματικό σύστημα:

Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ εξακολουθητικού και στιγμιαίου μέλλοντα (στις περισσότερες περιοχές), π.χ. θα λέγω 'θα λέω/θα πω'.

Ο παθητικός αόριστος λήγει σε -θα, π.χ. εκοιμήθα (κοιμήθηκα).

Ο ενεργητικός παρακείμενος λήγει σε -να, π.χ. επαρακάλνα (παρακαλούσα).

γ. Σύνταξη

Το αντικείμενο τίθεται πάντα σε αιτιατική, π.χ. είπα τον κύρη (είπα στον κύρη).

Τα κλιτικά έπονται του ρήματος, π.χ. έγκα σε (σου έφερα), έδειξα 'τον το χωράφι μου (του έδειξα το χωράφι μου), ντο λες με? (τί μου λές).

Επίσης, διαφορές εντοπίζονται στη θεματοποίηση και την εστίαση της πρότασης στην ποντιακή σε σχέση με την κοινή (Drettas 2000α). Xαρακτηριστική στο επίπεδο αυτό είναι η χρήση του επιτιθέμενου μορίου -πα, το οποίο αποτελεί «διακριτικό ισχυρής θεματοποίησης», π.χ. #aso-kifαlim-pa eksιvan ta-nιvram# 'από τo κεφάλι μoυ έξω βγήκαν τα νεύρα μoυ' (Drettas 1999, 19). Φαίνεται πάντως ότι η ποντιακή δέχθηκε ισχυρές επιδράσεις στη σύνταξή της από την τουρκική (Τζιτζιλής 2000).

δ. Λεξιλόγιο

Γενικά, η ποντιακή έχει δεχθεί πλήθος δανείων από τις γλώσσες με τις οποίες ήρθε σε επαφή (κυρίως την τουρκική, αλλά και την αρμενική, τη γεωργιανή, την κουρδική, την ελλαδική ελληνική και τις τουρανικές γλώσσες). Στην ποντιακή απαντούν πολλές ιδιωματικές λέξεις που δεν απαντούν στη νεοελληνική κοινή (π.χ. κουτσή/πατσή (κορίτσι), παρχάρεα (λιβάδια), χαμαιλέτες (αλευρόμυλος) ή σε άλλες διαλέκτους ή ιδιώματα, και άλλες που φαίνεται να προέρχονται από παλαιότερα στάδια της ελληνικής. Επίσης, δεν απαντά το αρνητικό μόριο δεν, αλλά στη θέση του εμφανίζεται το κι. Η ποντιακή ανήκει, κατά τον Κοντοσόπουλο (2000, 16), στη ζώνη του είντα και όχι του τί. Συγκεκριμένα, η ερωτηματική αντωνυμία στην ποντιακή είναι ντο (ντο εν αούτο (τί είναι αυτό)). Αξιοσημείωτο είναι, τέλος, ότι η ποντιακή εμφανίζει διαφορές από την κοινή νεοελληνική στην έκφραση εννοιών που σχετίζονται με τον χώρο, τον χρόνο και την ποσότητα (Κουτίτα-Καϊμάκη 1987 Κουτίτα-Καϊμάκη 1994).

*

3. Σύγχρονη κοινωνιογλωσσική κατάσταση

*

Δύο σημαντικές ανακατατάξεις επηρέασαν καθοριστικά τη σύγχρονη κατάσταση της ποντιακής διαλέκτου: αφενός το έντονο μεταναστευτικό ρεύμα με κατεύθυνση την τότε ρωσική αυτοκρατορία, το οποίο είχε αποτέλεσμα την ίδρυση πολυάριθμων ποντιακών κοινοτήτων στον βόρειο Καύκασο (Γεωργία) και τον νότιο Καύκασο (Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Χωρών) αφετέρου οι ανακατατάξεις πριν και μετά τη μικρασιατική καταστροφή, οπότε πολλοί Πόντιοι αναγκάζονται να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη και την Αθήνα. Ελληνόφωνοι μουσουλμανικοί πληθυσμοί παραμένουν έκτοτε μόνο δυτικά της Τραπεζούντας (περιοχή της Τόνιας) και ανατολικά της (ζώνη του Όφη Drettas 1999 Drettas 2000β Μackridge 1999).

Συνεπώς, σήμερα η ποντιακή διάλεκτος όχι μόνο έχει χάσει τη γεωγραφική της έννοια, αλλά φαίνεται και βρίσκεται σε διαδικασία υποχώρησης υπό την επίδραση της κοινής νεοελληνικής. Εξάλλου, αυτό που σήμερα γίνεται αντιληπτό ως «ποντιακή διάλεκτος» δεν είναι η σύγχρονη μορφή της, αλλά η μορφή που είχε πριν το 1922, καθώς οι περισσότερες μελέτες σχετικά με αυτή έχουν ιστορικό προσανατολισμό και βασίζονται σε υλικό που αντλήθηκε σε μια προσπάθεια «διάσωσής» της. Όπως και για τις περισσότερες νεοελληνικές διαλέκτους, απουσιάζει το υλικό και οι μελέτες σε συγχρονικό επίπεδο.

Στον ελλαδικό χώρο φαίνεται ότι ομιλείται πλέον ως δεύτερη γλώσσα σε περιβάλλοντα οικεία, οικογενειακά ή φιλικά μια ποντιακή κοινή, με έντονες τις επιδράσεις της νεοελληνικής κοινής. Η χρήση της αποσκοπεί στην επιβεβαίωση πιο πολύ της κοινής καταγωγής και στην εκδήλωση της επιθυμίας για διατήρηση της γλώσσας (Τομπαΐδης 1996). O Drettas (2000β) μάλιστα υποστηρίζει ότι, ιδιαίτερα στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης, η ποντιακή ενδέχεται να λειτουργεί ως υπόστρωμα για τις σύγχρονες ποικιλίες της νεοελληνικής κοινής λόγω της αυξημένης συγκέντρωσης των ομιλητών της εκεί. Τέλος, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η χρήση της ποντιακής ενισχύεται στις μέρες μας λόγω του μεταναστευτικού ρεύματος των ποντίων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στην Ελλάδα, κάτι τέτοιο όμως μακροπρόθεσμα μπορεί να μην ισχύσει, δεδομένου ότι αυτοί εντάσσονται σε σχολεία που διδάσκεται η κοινή νεοελληνική.

Τέλος, στην Τουρκία, η ποντιακή ομιλείται από ελληνόφωνους ποντίους μουσουλμάνους, που σήμερα κατοικούν σε 30 χωριά της επαρχίας του Όφη (Οφίτες) και της επαρχίας Ηaykara, ανατολικά της Τραπεζούντας (βλ. παραπάνω). Οι Οφίτες δεν έχουν μειονοτική συνείδηση, είναι τούρκοι πατριώτες και το ιδίωμά τους (η «ρουμάικα» ή «ρούμτ~ικα») περιέχει αρκετούς αρχαϊσμούς, αλλά και έντονες επιρροές (κυρίως στο λεξιλόγιο) από την τουρκική (Mackridge 1999). Επίσης, στις πρώην δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, ένα μέρος των ελληνόφωνων κατοίκων μιλούν ακόμη σήμερα την ποντιακή διάλεκτο. Αυτοί κατοικούν στην Υπερκαυκασία (Γεωργία, Αρμενία), τον βόρειο Καύκασο (Σταυρούπολη και Κράσνονταρ της Ρωσίας), στην Ουκρανία (Κριμαία) και στην περιοχή της Αζοφικής (Πάππου-Ζουραβλιόβα 2001)PONTIC WIKIPEDIA - ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Για τους Πόντιους , τις Πόντιες και όσους υποστηρίζουν τη Ποντιακή Βικιπαίδεια!ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ_BECAUSE PONTIANS AND PONTIC WIKIPEDIA FANS ARE EVERYWHERE!JOIN THE GROUP! PROOVE WE ARE ALSO IN FACEBOOK!PONTIC WIKIPEDIA

http://pnt.wikipedia.org/

Έντονεν η Ποντιακή Βικιπαίδεια. "Tρανόν κεφάλαιον για την ιστορίαν τ΄Ελλένων Ποντίων."ΔΟΞΑ ΣΟΙ Ο ΘΕΟΣ!!! ΑΠΟ ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΤΗΣ 5ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2009 ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑ ΠΛΕΟΝ Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΕΛΙΔΑ: http://pnt.wikipedia.org/ΤΕΛΙΚΑ, 1,5 ΧΡΟΝΟΣ ΣΚΛΗΡΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΑΞΙΖΕ ΤΟ ΚΟΠΟ!!! ΜΠΡΑΒΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΑΝΕ ΚΑΙ ΠΡΟΠΑΝΤΩΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΑ, ΤΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ, ΤΟ ΖΑΧΑΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ!!!##################################Η Ποντιακή Βικιπαίδεια (Wikipedia) είναι γεγονόςΕΝΤΟΝΕΝ Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑΔ Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ Σίγουρα θα γνωρίζετε αλλά και θα χρησιμοποιείτε την Wikipedia (Γουικιπαίδεια), την ελεύθερη διαδυκτιακή εγκυκλοπαίδεια, που αναπτύσσεται συμμετοχικά από εθελοντές χρήστες και διαμορφώνει συνειδήσεις στην εποχή μας. Με γνώμονα την αγάπη για τον Πόντο και ειδικότερα για τη διάλεκτο, την πλησιέστερη προς την αρχαία ελληνική γλώσσα η οποία συνεχίζει να ομιλείται σήμερα όπου υπάρχουν Πόντιοι, την 23η Σεπτεμβρίου 2007 τέθηκε σε λειτουργία από τρεις νέους ανθρώπους, η δοκιμαστική έκδοση της Ποντιακής Βικιπαίδεια (Wikipedia), με πρότυπο την ελληνική και την αγγλική. Για την ιστορία, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν οι συνιδρυτές αυτού του έργου, που αποτέλεσαν και το βασικό κορμό της προσπάθειας με δημιουργίες, επεξεργασίες και βελτιώσεις των κειμένων. Πρόκειται για τους:Γρηγοριάδης Ηλίας, Έλληνας ομογενής από το Oberhausen του Nordrhein-Westfalen της Γερμανίας, με Ποντιακή καταγωγή από τη πόλη του Κιλκίς. Παπαδόπουλος Δ. Ευστάθιος, Έλληνας απόδημος από το Ellwangen της Baden-Württemberg της Γερμανίας με Ποντιακή καταγωγή από το Λουτροχώρι του Δήμου Σκύδρας Νομού Πέλλης καιΓρηγορούδης Κωνσταντίνος, από τη Θεσσαλονίκη, με καταγωγή από τη Καππαδοκία. Δέκα μήνες αργότερα εντάχθηκαν στην αρχική ομάδα κοινότητα και οι μη Πόντιοι, αλλά θερμοί υποστηρικτές τούτης της προσπάθειας:Διακονικολάου Ζαχαρίας, από την Ιαλυσό-Ρόδου, ηλικίας 16 ετών (!!!) και Παλιουδάκης Άγγελος, από την Αθήνα. Μετά από δεκαπέντε μήνες σκληρής και επίμονης δουλειάς, οι παραπάνω εκπλήρωσαν όλους τους σχετικούς όρους που θέτει ως στάνταρτ του διεθνούς ιδρύματος της «Γουικιμίντια», το οποίο είναι υπεύθυνο για κάθε προσπάθεια δημιουργίας νέας Wikipedia.Αξίζει να αναφερθεί πως όλη η παραπάνω προσπάθεια πιστοποιήθηκε, όπως προβλέπεται από το καθεστώς λειτουργίας της Wikipedia, μετά από σχετική αλληλογραφία και επαφές που είχε με τους υπεύθυνους του ιδρύματος της «Γουικιμίντια», ο κ. Θεοφάνης Μαλκίδης Δρ. Κοινωνικών Επιστημών.Έτσι την 7η Ιανουαρίου 2009, δόθηκε η σχετική έγκριση για τη κανονική έκδοση της Ποντιακής Wikipedia σε δική της ανεξάρτητη σελίδα και από την 5η Μαρτίου άρχισε η κανονική της λειτουργία στη σελίδα: http://pnt.wikipedia.org/Λέγοντας «ποντιακή» εννοούμε ότι τα άρθρα της συγκεκριμένης εγκυκλοπαίδειας γράφονται αποκλειστικά στην ποντιακή διάλεκτο. Στόχος είναι φυσικά, να γίνει ένας συνδυασμός της νέας τεχνολογίας και της παλιάς συνήθειας (παράδοσης, γνώσης και ιστορίας) με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Έτσι ώστε να μπορεί να ανατρέχει στο εξής ο κάθε ενδιαφερόμενος, που θέλει να εξασκήσει τις γνώσεις του στην ποντιακή διάλεκτο και παράλληλα να καλυφθούν κυρίως τα «ποντιακά θέματα» και όχι μόνο. Η Ποντιακή Wikipedia («ανοιχτόν εγκυκλοπαίδεια ντο γράφκεται και τρανείν απ' ατείνς που θέλνε») δημιουργήθηκε από το μηδέν και σήμερα μετά από 17 μήνες λειτουργίας της, κατάφερε έχει τη δική της στέγη και να περιέχει 174 άρθρα. Μεταξύ των άλλων, εκπροσωπεί πλέον επάξια το Ποντιακό Ελληνισμό, αλλά και μέσω αυτού τον Οικουμενικό Ελληνισμό, μέσα στη μεγάλη και παγκοσμίου φήμης οικογένεια της Wikipedia. Από εδώ και πέρα το θέμα, μετά την επίσημη έγκριση για τη λειτουργία της ιστοσελίδας, αποκτά άλλη βαρύτητα και για το λόγο αυτό, τα μέλη της κοινότητας, καλούν όλους όσους γνωρίζουν την ποντιακή, να στηρίξουνε την προσπάθεια αυτή και να συνεισφέρουν στην Ποντιακή Wikipedia, η οποία είναι πλέον κοινό κτήμα όλων των Ελλήνων Ποντίων και Ποντιόφωνων παγκοσμίως.Με τη Ποντιακή Wikipedia, της οποίας η άδεια επίσημης λειτουργίας δόθηκε παράλληλα με την αναφορά στον Άτλαντα γλωσσών της UNESCO για την ποντιακή διάλεκτο, πραγματοποιήθηκε ένα σημαντικότατο βήμα για τη διάσωση και παράλληλα διάδοση της σχεδόν 3 χιλιετιών αρχαιοελληνικής αυτής διαλέκτου, στις γενεές του μέλλοντος. Τέλος, για τη σημαντική αυτή εξέλιξη για την ποντιακή διάλεκτο τα μέλη της κοινότητας της Ποντιακής Wikipedia ευχαριστούν θερμά, τους:Μαλκίδη Θεοφάνη, Δρ. Κοινωνικών Επιστημών Καρυπίδου Σοφία, Μέλος Συντονιστικής Επιτροπής Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού (ΣΑΕ) περιφέρειας Ευρώπης & μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης (ΟΣΕΠΕ).Αμαραντίδη Γεώργιο, Συντονιστή του ΣΑΕ-Περιφέρειας Ευρώπης και πρώην Πρόεδρο της ΟΣΕΠΕ. Γαλανίδη Χρήστο, Επίτιμο Πρόεδρο της ΟΣΕΠΕ & μέλος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.Meijssen Gerard, Υπεύθυνο του Language Comitee της Wikimedia.Διαμαντίδη Ιωάννη, Πρόεδρο της Κοινότητας Ζίντελφινγκεν-Μπόμπλινγκεν.Παπαδοπούλου Δήμητρα, Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης.Οξυζίδη Δημήτριο, Πρόεδρο της Ποντιακής Εστίας Στουτγάρδης.Μωυσίδη Ιωάννη, Γενικό Γραμματέα της Ένωσης Ελλήνων Επιστημόνων Βάδης Βυτεμβέργης.Ανδρεάδη Γεώργιο, Συγγραφέα. Νικολαίδη Γεώργιο, Συντονιστή Νεολαίας της ΟΣΕΠΕ.Κερίδη Γεώργιο, Υπεύθυνο Πολυμέσων της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Παράσογλου Αντώνιο, Υπεύθυνο Πολιτιστικού της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Καλπακίδη Επαμεινώνδα, Υπεύθυνο Δημοσίων Σχέσεων-Τύπου της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Σεβαστή Συμεωνίδου, Γενικό Γραμματέα της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ & Μέλους Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας ΣΑΕ-Ευρώπης.Δημητριάδη Ανδρέα, Υπεύθυνο Πολυμέσων του ΣΑΕ-Περιφέρειας Ευρώπης.Μπούντο Αθανάσιο, Υπεύθυνο Πολυμέσων του ΣΑΕ & μέλος Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας ΣΑΕ-Ευρώπης.Οσιπίδη Ανέστη, πρώην Γενικό Γραμματέα της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης.Παπαδόπουλο Ιωάννη, Πρόεδρο του Ποντιακού Συλλόγου Ακρίτες Χερμπρέχτινγκεν. Ιστοσελίδες: http://www.pontosworld.com/ http://www.hellenicspace.com/ http://www.ellasnet.de/ http://www.akrites.de/Ιστολόγια: http://taxalia.blogspot.com/ http://makedonier.blogspot.com/ http://dhmoths.blogspot.com/ http://eptalofos.madblog.gr/ http://troktiko.blogspot.com/ Η Ρωμανία και αν επέρασε, ανθεί και φέρει κι άλλο. Υείαν και ευλογίαν.The Pontic dialect developed from the Ancient Greek dialect and originated from the Greeks who colonized the Pontus region (current day north eastern Turkey) in the 8th century BC. Today, Pontic is spoken mainly by the Pontic Greeks who reside in Greece and who were forced from Pontus their original homeland, in 1923 as a result of The Treaty of Lausanne . The dialect is also still used in the Pontus region today, by a small number of people. In this region the dialect is referred to as Rum. The dialect is also used by Pontian Greeks who reside in the diaspora.



T HE PONTIC DIALECT

All forms of Greek (with one exception) derive from the ‘Hellenistic Koine' (meaning common language) which developed throughout the Greek speaking world in areas such as Greece, parts of the Balkans, southern Italy and Sicily, Asia Minor and parts of the Middle East and North Africa., from the 4th century BC to the 4th century AD. This Greek generally superceded the Ancient Greek dialect which came before it.

Owing to it's geographic isolation from the remainder of the Greek speaking world, and accompanied by the Seljuk Turk invasions into Asia Minor around the 11th century, the dialect spoken by the Pontians took on a path of it's own, and started to differ considerably from the remainder of the Greek speaking world. Therefore, the Pontic dialect may seem unintelligible to a mainland Greek, but it is actually a form of the same Greek dialect which was spoken at some stage in the wider Greek speaking world but had since died out there.

The Pontic dialect spoken in Pontus therefore not only kept many medieval features, but it was also influenced by other languages in the Pontus, most notably Turkish, since Pontus was administratively within the Ottoman Empire and since many in the Pontus region also spoke Turkish. The Pontic dialect may also exhibit influences of Persian and other Caucasian languages.

Peter Mackridge in his article titled The Pontic dialect: A corrupt version of Ancient Greek? writes - "Linguistically speaking, Pontic shares so much in common with standard Greek that it would be absurd not to see it as another dialect of Modern Greek". Mackridge also quotes Dawkins (1937:24) who states that - "The position of Pontic is at the end of a long chain of (Greek) dialects, though it is the last link which has very nearly entirely detached itself".

A question often arises as to whether Pontic is a dialect or a language in itself. Whilst the answer may be based on linguistic interpretation, it is worth noting that the Pontic dialect was taught in schools to Pontic Greeks of the USSR during the 1930's. An assortment of publications then followed between 1930 and 1934 in particular. The dialect has been used in the arts (namely theatre) before and after 1917, and is still being used in this sphere today.

In conclusion, the Pontic dialect whilst spoken and used today in various ways and forms, faces an uphill battle when it comes to surviving in it's current form. While the possibility of teaching the dialect within Pontus today, seems near on impossible due to Turkey's strict laws on the running of Greek language schools, the future most probably lies within Greece where the majority of it's speakers reside.



References:

Peter Mackridge, St. George College, Oxford: The Pontic Dialect: A Corrupt Version of Ancient Greek?



Further Reading

Pontic Greek - Wikipedia

Αναρτήθηκε από MALKIDIS στις 5:52 μ.μ.

Οι Αποζημιώσεις Ελλήνων Θυμάτων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Μια νέα εξέλιξη

Φάνης Μαλκίδης


Μέλος της Διεθνούς Ένωσης Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών



Πριν δύο ακριβώς χρόνια είχαμε κάνει γνωστή την υπόθεση των αποζημιώσεων των θυμάτων της Γενοκτονίας Ελλήνων και Αρμενίων. Είχαμε αναφέρει ότι η απόπειρα του πρωτεργάτη της γενοκτονίας των Ελλήνων και των Αρμενίων Ταλάατ Πασά να εισπράξει «υπέρ των Αρμενίων» τις αποζημιώσεις των ασφαλιστηρίων ζωής που κατέβαλαν για χρόνια οι άνθρωποι που ο ίδιος εξόντωσε, φανερώνει το θράσος του θύτη, ακόμη βεβαίως και σήμερα με τη στάση της επίσημης Τουρκίας. Ο Henry Morgenthau πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη, πρόεδρος της Επιτροπής Αποκατάστασης προσφύγων, στο βιβλίο του «Henry Morgenthau Ambassador Morgenthau’ s story ( Νew York 1919) αναφέρει τα εξής: «Μία μέρα ο Ταλαάτ πασά μου έκανε την πιο εκπληκτική ίσως παράκληση, που είχα ακούσει στη ζωή μου. Οι ασφαλιστικές εταιρείες της Νέας Υόρκης Life Insurance Company και Equitable είχαν επί πολλά χρόνια αρκετούς Αρμένιους πελάτες. Η έκταση στην οποία αυτοί οι άνθρωποι ασφαλίζονταν ήταν ακόμη μία απόδειξη του επιχειρηματικούς τους πνεύματος. Θα επιθυμούσα μου είπε ο Ταλαάτ να πείσετε τις αμερικανικές ασφαλιστικές εταιρείες να μας στείλουν έναν πλήρη κατάλογο όσων Αρμενίων έχουν κάνει ασφάλεια ζωής. Είναι ουσιαστικά όλοι τους νεκροί τώρα και δεν έχουν αφήσει κληρονόμους για να εισπράξουν τις αποζημιώσεις. Φυσικά όλα αυτά τα χρήματα πρέπει να περιέλθουν τώρα στο τουρκικό κράτος. Η κυβέρνηση είναι πλέον ο ευεργετούμενος. Θα το κάνετε αυτό; Αυτό που μου ζητούσε ήταν τόσο παράλογο ώστε έχασα τη ψυχραιμία μου. Δεν πρόκειται να πάρετε τέτοιον κατάλογο από εμένα είπα και αμέσως σηκώθηκα και έφυγα».

Το παραπάνω σημείο από το βιβλίο του Χένρυ Μοργκεντάου έδωσε το έναυσμα στον Αρμένιο δικηγόρο από τη Σπάρτη της Πισιδίας Βαρτκές Γεγκιαγιάν να ξεκινήσει το 1987 δικαστικό αγώνα στην Πολιτεία της Καλιφόρνια με σκοπό να διεκδικήσει υπέρ των απογόνων των θυμάτων της γενοκτονίας τις αποζημιώσεις.

Μετά τον αγώνα του Γεκαγιάν και δικαστικές αποφάσεις, οι ασφαλιστικές εταιρείες New York Life Insurance Co και ΑΧΑ, υποχρεώθηκαν να καταβάλουν σε Αρμένιους δικαιούχους το συνολικό ποσό των 53 εκατομμυρίων δολαρίων.

Στα αρχεία όμως της New York Life Insurance Co υπήρχαν και ελληνικά ονόματα, μεταξύ των οποίων και του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου. Στις 4 Σεπτεμβρίου 2008 η New York Life Insurance Co ανακοίνωσε ότι θα αποζημιώσει Έλληνες δικαιούχους, κάτι που έγινε τελικά το Μάρτιο του 2010.

Το γεγονός των αποζημιώσεων παραμένει εδώ και καιρό την Αρμενική πλευρά. Μάλιστα στις ΗΠΑ κατατέθηκε η πρώτη αγωγή που στρέφεται κατά της Τουρκικής Δημοκρατίας, με την οποία διεκδικούνται αποζημιώσεις για την κινητή και ακίνητη περιουσία που έχασαν όταν εκδιώχτηκαν από τις πατρογονικές τους εστίες.

Η αγωγή στρέφεται και κατά δύο μεγάλων τουρκικών τραπεζών: της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας και της αρχαιότερης στη χώρα Ziraat Bankasi, η οποία λειτουργεί και στην Ελλάδα και στην οποία κατατέθηκαν οι καταθέσεις από το κεφαλικό φόρο του 1942, με τον οποίο εξολοθρεύτηκαν οικονομικά οι Έλληνες και οι Αρμένιοι.

Για την ελληνική πλευρά, η νεώτερη εξέλιξη είναι ότι σε καταλόγους ευρωπαϊκής τράπεζας περιλαμβάνονται ονόματα Ελλήνων από τη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη.

Ο κατάλογος ονομάτων Ελλήνων αφορά αυτούς που είχαν τραπεζικούς λογαριασμούς σε Ευρωπαϊκή Τράπεζα πριν από το 1920. Εξ όσων είναι γνωστό η Ευρωπαϊκή αυτή Τράπεζα δεν έχει εξοφλήσει τους δικαιούχους, ανάμεσά τους και γνωστοί Έλληνες της εποχής, όπως η οικογένεια Αλτιναμάζη της Αδριανούπολης, η οποία μετά τη Γενοκτονία εγκαταστάθηκε στην Αλεξανδρούπολη. Η είδηση αυτή αποτελεί μία νέα και σημαντική εξέλιξη, αφού είναι ένα ακόμη περαιτέρω βήμα στην αναγνώριση και διεθνοποίηση της γενοκτονίας.

Βήμα για το οποίο πέρα από ιδιοτέλειες και συμφέροντα, θα πρέπει να γίνει γνωστό παντού, όπου υπάρχουν προσφυγικές κοινότητες και προσφυγικοί πληθυσμοί.



ΟΝΟΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΕΙΣΠΡΑΧΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥΣ ΤΟΥΣ

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΓΑΛΑΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΠΡΙΝ ΑΠΌ ΤΟ 1920

C. Nicolaidi

Adam Bros

Siniossoglou Ralli & Co

C. Papadaki

N.Th. Pantazopoulos

D.D. Diamandoglou

Stylianos Diamandoglou & Sons

G. & E. Enstriatiadis

Karalambo & Metras

Jean F. Kiliaridis

N. Alevropoulo

Ananiadis

Eleftheres Mavropoulo

G. Kendros

E. Poulas & C. Adrianopel

Grizagoridis Bros

D.B. Nicolaidis-Tripo

Nico Seferoglou

Gleanthis Hazzopoulo

Elias Caracoz Freres

Montias Bros

D.Th. Frangopoulos

D.G. Chaviaras

M. Vassiliadis & Co

B.M. Prinaris

N. Madjaraki, Kokinos & Co

Raphael Camhi & Sons and Demosthene R. Corpi

Nicolas Pitaris

Siroun J. Dion

Nicolas H. Demetriades

Ar. Altinalmazis & Co

Adrianople

D. Th. Thanos

S.E. Eliadis

S. Couroubakalis

Friedmann, Troyanos & Co

M. Parisis & Sons

M. Joradanides & Sons

Georges C. Theodoridis

Christos Sarropoulos

Panayotis G. Exarchos

Basile C. Malatakis

Th. Frangatos

H.C. Chryssostomos, Nicolas Metzes & Haralambos Metzes

Christo Savaides & Sava Haralambiades

Joseph Notrica – Rhodes

Jean Abazoglou ???

C. Elefteropoulo Bros

Photios L. Viris & Sons

P.A. Callinicos

Alexandre S. Christodoulides

Th.E. Vitoulia & Sons

M.G. Cladoyeni & M. Azioti

Georges Goussopoulo

J. Pingopoulo & Co

Panteli Matritides

Nicolas J. Syrmas

N. Nicoglou Bros

S. Vassiliades & S.G. Papazoglou

Thedoridi Bros

Issakides Christo

C. Stelianides

Abraham Mayorkas

D. Lambrides

P. Seitanides

Stefanos H.A. Efthides

C. Petzalis & El. Dounias

N.A. Kyriakides

P. Xanthopoulo & D. Vattis

Constantin Ivrakis

N. Camilieris & Co

Georgiades & Tchaoussoglou

C. Myrodis & Bros

D.M. Tsongopoulo

Toumpouli Bros

D. Sakellarides

Evdhokios Hadji Simeionidi

N.A. Kyriakides

Andovalloglou Bros

K.B. Joannides

G. Capayannides – Trabizon

Antoine Siderides – Pera

G.P. Papazoglou

J. Petrochiles & Sons

Hadji Janni Papadopoulo

Dr. Koufis & Co

Jean Altizoplou

A.J. Anagnostopoulo

Fotis G. Movroghenis & Co

Hadji Andoniou Bros

A.G. Dhimopoulo

Paul C. Paleologou

Jean A. Louizos

Georges Caloumenos

Styl. Kaneleas

Nicolas Tantiras

Jean Chiliades

Eang. Chr. Evangelinos

Pavlides & Mouratis

G. Pestamozoglou Sons

G. & J. Georgiades

N. Camilieris & Co

Portocaloglou Sons

Dom. Dandoria – Pera

Antoine M. Panopoulos

Eust. S. Sapoundjakis

Andavalloglou Bros – Samsoun

J.M. Kazazis- Edramid

Viktor A. Demetriades

Socrate Th. Cosmides

Ch. Patrikiades Sons

I.S. Pavlides & Sons

D.A. Caldis & Co

Ap. Anastassiades

Donas & B. Vayakis – Pera

Sarropoulo & Margaritoff

Pascalides Bros

A.D. Zachariades

Siniossoglou & Asquitides

N. Camilieris & Co – Pera

ΟΝΟΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΕΙΣΠΡΑΧΘΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥΣ ΤΟΥΣ

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΣΜΥΡΝΗΣ ΠΡΙΝ ΑΠΌ ΤΟ 1920

E.N. Aidinopoulo

Pol. Vidori

Evanghelinos & D. Tantiras

M.H. Politi

Basile Stephanides

Efstratiou Faipeas

S. & E. Elliades

M.G. Zangrides

Pericles Paleologou

Euuripedes Caloumenos

Mouzalis

C. Gasparis & Co

Gregoriou Bros

J. Stamatiadhis

I.G. Tozakoglou

J. Tsintsinis

Pandeli D. Cassapoglou

H. Georgiades & Co

P.A. Melacopides

S.B. Stampadopoulos & Co

N.J. Papazoglou

Basile N. Pappadopoulo

Nicolas Hadji Nicolaides

C. Veropoulo

Vrassidas Faippeas

Costas M. Souyouldjoglou

C. Georgiades & Sons

Pavlides & Mouratis

Eustratios Hodja Gabriloglou Bros

Ippocrate Kiokpassoglou

Katsanopoulo Bros

ΘΡΑΚΩΝ ΑΣΜΑ Γεώργιος Βιζυηνός

http://www.koinignomi.gr/arxeion-xml/pages/kikladiki/web/coloumn?category=121&title=Στήλες --> Επιστολές σελ. 14

Ευχαριστώ την εφημερίδα ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ για το ότι συμπεριέλαβε το κείμενό μου στο σημερινό της τεύχος. 

Από τη Θράκη, βρε παιδιά,

από την Πιερία

εβγήκεν η Θρησκεία.

Κι' έσυραν αύραις του Θρακιά

απ' την χρυσή της δάδα

μια σπίθα στην Ελλάδα.

Και την εσπείρανε κοντά

στην παλαιάν Αθήνα,

στην πρώτην Ελευσίνα.

Κι' εγείνη φως στα σκοτεινά

κι' εφάνηκ' εκεί κάτου

ο Δίας κι' η γενιά του.

Γι' αυτό, καθείς ας προσπαθά

το φως να φέρη τώρα

στην πρώτη του τη χώρα !

Από τη Θράκη, βρε παιδιά,

απ' τον Ορφέα εγείνη

η πρώτη ψαλτοσύνη.

Και της Μαρίτσας τα νερά

την σύραν γάλι γάλι

ως κάτω στ’ ακρογιάλι.

Και την επήραν τα νησιά

με την δική μας λύρα,

την νιόπανδρη και χήρα.

Κι' αυτή πανδρεύθηκε ξανά

και γέννησε στα ξένα

τραγούδια ξακουσμένα.

Γι' αυτό το μέτωπο ψηλά,

Θρακόπουλα καϋμένα,

και ψάλλετε μ' εμένα.!

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΙΚΕΛΑΣ και ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΙΖΥΗΝΟΣ

Ορόσημο στην ηθογραφία


     Με τον όρο ηθογραφία εννοούμε γενικά την αναπαράσταση, περιγραφή και απόδοση των ηθών, των εθίμων, της ιδεολογίας και της ψυχοσύνθεσης ενός λαού, όπως αυτά διαμορφώνονται υπό την επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος και των ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο.

     H αναπαράσταση αυτή , που επιχειρείται ειδικότερα στη λογοτεχνία, τη ζωγραφική και τη γλυπτική προυποθέτει μια περισσότερο ή λιγότερο ρεαλιστική αντίληψη για την τέχνη, αφού στηρίζεται στην παρατήρηση και στοχεύει στην αντικειμενική απεικόνιση. Η πεζογραφία αντλεί τα θέματά της από κοινωνίες της υπαίθρου κι από την κοινωνία και το περιβάλλον της αστικής γειτονιάς.

     Βρισκόμαστε στην Ευρώπη του 1880 . Η <<Νανά>> του Εμίλ Ζολά κάνει μια στροφή στη λαική ψυχή. Η ελληνική πένα σ΄ αυτήν την εποχή του ρεαλισμού και νατουραλισμού ζητούσε το δικό της τρόπο έκφρασης.

     Τον δρόμο της ελληνικής ηθογραφίας τον άνοιξε ο Συριανός Δημήτρης Βικέλας με το <<Λουκή Λάρα>>. Ζώντας στο Παρίσι από το 1882 έως το 1883 ήταν από τους ανθρώπους που ενίσχυσαν και προώθησαν έναν από τους πιο σημαντικούς διηγηματογράφους που διαθέτει ο ελληνικός 18ος αιώνας, το Γεώργιο Βιζυηνό. Ο Βιζυηνός (1849 -1896) από τη Βιζύη της Ανατολικής Θράκης επισκέπτεται το Παρίσι το 1882 όπου γνωρίζει το Βικέλα , κατά προτροπή του οποίου ασχολείται και αυτός με τα ηθογραφικά μυθιστορήματα , με στόχο την ανάδειξη και περιγραφή των ηθών και εθίμων, τα λαικά δρώμενα της πατρίδας…

     <<Το Αμάρτημα της μητρός μου>> μεταφράστηκε στα γαλλικά από το στενό φίλο του Βικέλα και μεταφραστή του <<Λουκή Λάρα>> Μαρκήσιο August de Quex de Saint Hilaire. Οσο κι αν ο Δημήτριος Βικέλας δεν μπορεί να παραβληθεί με το Γεώργιο Βιζυηνό , καθώς ούτε είχαν την ίδια ιδιοσυγκρασία , ούτε κατείχαν την ίδια κοινωνική θέση, ούτε τα ίδια βιώματα κουβαλούσαν , δεν θα ηχούσε , ενδεχομένως, ως υπερβολική η σκέψη ότι ο Βικέλας , διαβλέποντας την αξία του Βιζυηνού , εκκινούσε από μια κοινή αφετηρία : την εκ προοιμίου προσήλωση στην πραγματικότητα – τη βιωμένη πραγματικότητα – για τη σύνταξη έντεχνου αφηγηματικού λόγου, την αναφορά στη μνήμη, την αυτοβιογραφική ύλη.

     Οποιαδήποτε αδυναμία κι αν παρουσιάζουν τα αφηγήματά του , μετριάζεται από το γεγονός ότι <<δική του είναι η τιμή, πως άνοιξε το δρόμο πρώτα στο Βιζυηνό και ύστερα σ΄ εμάς τους νεώτερους και το ελληνικό διήγημα έγινε σιγά σιγά το αγαπητότερο ανάγνωσμα των αναγνωστών της Εστίας και γενικότερα του ελληνικού κοινού>>(Πέτρος Λινάρδος).

     Ο Γεώργιος Βιζυηνός ψευδώνυμο του Γιώργου Μιχαηλίδη τα πρώτα του γράμματα τα διδάχθηκε στη Βιζύη και στη συνέχεια σπούδασε στη θεολογική σχολή της Χάλκης. Εκει ο Βιζυηνός γνωρίζει τον ποιητή Ηλία Τανταλίδη ο οποίος διέκρινε το ταλέντο του και τον ενθάρρυνε να εκδώσει τα ποιητικά του πρωτόλεια. Το 1873 πηγαίνει στη Αθήνα , παρακολουθεί μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη σχολή Φιλολογίας.

     Το 1874 παίρνει μέρος σ ένα διαγωνισμό με το ποίημα του «ο Κόδρος» και κερδίζει. Ύστερα από τη νίκη του αυτή ο Βιζυηνός πηγαίνει στη Γερμανία για να σπουδάσει φιλοσοφία. Γρήγορα ξεχώρισε ενώ με την διατριβή του κατάφερε ν αναγορευθεί διδάκτωρ Φιλοσοφίας. Στη συνέχεια πηγαίνει στο Παρίσι όπου έγραψε το διήγημα του «Το αμάρτημα της μητρός μου»

     Μεταφράζει ποιήματα τα οποία δημοσιεύονται σε εφημερίδες και περιοδικά. Από το Παρίσι πηγαίνει στο Λονδίνο ενώ το 1884 εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα. Τότε δημοσίευσε το πρώτο στην Ελλάδα ψυχολογικό διήγημα. «Το μόνον ταξίδιον της ζωής μου» και εξέδωσε δύο διδακτικά βιβλία: «Ψυχολογία» και «Λογική».

     Ένας άτυχος έρωτας συγκλόνισε την ήδη επισφαλή υγεία του με αποτέλεσμα τον εγκλεισμό του στο Δρομοκαίτειο. Η δραματική και μυθιστορηματική ζωή του αποτυπώνεται στο έργο του που χαρακτηρίζεται από τρία βασικά στοιχεία : α) ένα λαϊκό λαογραφικό β)ένα λόγιο –φαναριωτικό γ) ένα ευρωπαϊκό.

     Έργα του : Το αμάρτημα της μητρός μου (1883), Ποίος ήταν ο φονεύς του αδερφού μου (1883), Το μόνον ταξίδιον της ζωής μου(1884), Ο Μοσκώβ Σελήμ (1886), το ποιητικό του έργο συγκεντρώνεται στη συλλογή Ατθίδες Αύραι (1883) Επιστημονικά Συγγράμματα : Η Φιλοσοφία καλού παρά Πλωτίνω, Ψυχολογικαί μελέται του καλού.

     Εξαίρετο είναι και το ποίημα του Θρακών άσμα που παρουσιάζει την Θράκη ως κοιτίδα των ανώτερων θρησκευτικών ιδεών και της μουσικής.

     Η ζωή και το έργο του Γεωργίου Βιζυηνού δεν είναι άγνωστα.. Τα βιβλία του διαβάζονται αδιαλείπτως επί σχεδόν ενάμιση αιώνα, ανεβαίνουν στο θέατρο, ενώ η ζωή και το τραγικό τέλος του έχουν εμπνεύσει ταινίες και τηλεοπτικές σειρές.

     Αυτός που δεν είναι ευρέως γνωστός είναι ο επιστήμονας Βιζυηνός, ο οποίος σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1874-1875) και συνέχισε με σπουδές στη Γερμανία, στο Γκέτινγκεν, στη Λειψία και στο Βερολίνο. Το 1881 υπέβαλε στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, στα γερμανικά, διδακτορική διατριβή με θέμα την ψυχολογική και παιδαγωγική σημασία του παιχνιδιού, η οποία παρέμενε ανέκδοτη ως σήμερα στα ελληνικά.

      Ο Αλέξανδρος Σιδεράς και η Παρασκευή Σιδερά Λύτρα, καθηγητές Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, ανέσυραν την ξεχασμένη διατριβή του Βιζυηνού από τις γερμανικές βιβλιοθήκες και την εκδίδουν σε ελληνική μετάφραση, σε τόμο που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις των Αδελφών Κυριακίδη. Ενδιαφέρον είναι ότι τα δεκατρία αντίτυπα της διατριβής που εντόπισαν και μελέτησαν βρέθηκαν σε γερμανικές βιβλιοθήκες και κανένα σε ελληνικές βιβλιοθήκες.

     Στα τρία κεφάλαια της διατριβής ο Βιζυηνός εξετάζει αντίστοιχα την προέλευση, την ουσία και την παιδαγωγική αξία του παιχνιδιού βασισμένος στις τότε γνωστές θεωρίες φιλοσόφων και παιδαγωγών (από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη ως τον Καντ και τους Σίλερ, Ερντμαν, Σάλερ, Σμιντ και Λότσε ). Παιχνίδι και εργασία έχουν «μία και την αυτή πηγή:τη γενική ορμή της ανθρώπινης φύσης προς δράση» έγραφε ο Βιζυηνός, με τη διαφορά ότι «το παιγνίδι έχει για κύριο σκοπό του την αυτοενεργοποίηση αυτής της δύναμης, η εργασία αντιθέτως το χρησιμοποιεί αυτό σαν μέσο για να επιτύχει έναν αντικειμενικά ισχύοντα στόχο»..

     Για τα προϊόντα της βιομηχανίας παιχνιδιών έγραφε το 1881 ο Βιζυηνός: «Δεν θα έπρεπε βέβαια να οδηγήσει κανείς σε αδράνεια την αυτενέργεια των παιδιών με το να τους αγοράζει και να τους προσφέρει έτοιμα παιγνίδια, των οποίων τη χρήση συχνά ούτε την καταλαβαίνουν καν. Δεν θα έπρεπε κανείς να αφήσει την παιδική φαντασία να μαραθεί και να πτωχεύσει με σωρεία από κούκλες που μοιάζουν ζωντανές... Δεν θα έπρεπε να συνηθίζει τα παιδιά στην πολυτέλεια και να τα κάνει απαιτητικά περιβάλλοντάς τα με ένα πλήθος από πολύτιμα παιγνίδια (...) των οποίων η πληθώρα καθιστά το παιδικό πνεύμα μανιακό για εναλλαγή και επιπόλαιο».

     Στην εποχή του Ρlaystation 3, των ΡSΡ, των παιχνιδολαμπάδων αλλά και της οικονομικής κρίσης χρειάζεται κανείς να πει περισσότερα; ΤΟ ΒΗΜΑ.

Θεατρικό εργαστήρι....ένας μήνας λειτουργίας

.....Το θεατρικό εργαστήρι  του Συλλόγου Βορειοελλαδιτών Σύρου  συμπλήρωσε τον πρώτο μήνα λειτουργίας του. Ξεκινήσαμε αρχές Αυγούστου , φιλοξενούμενοι στα γραφεία του Ναυτικού Ομίλου Σύρου, ενός σωματείου με 117 χρόνια παρουσίας (έτος ιδρύσεως 1893) στα ναυταθλητικά δρώμενα της πατρίδας μας και όχι μόνο. Ευχαριστούμε δημόσια το Ν.Ο.Σ. για την πρωτοβουλία αυτή , με την οποία απέδειξε ότι αθλητισμός και πολιτισμός μπορούν και πρέπει να συμπορεύονται...

     Την Παρασκευή 27 Αυγούστου,  υποδεχθείκαμε τους μικρούς μας φίλους  στο δικό μας  χώρο στην οδό Μυτιλήνης 17 στην Ερμούπολη. Η παρουσία 27 παιδιών , από την αρχή ακόμη του εγχειρήματός μας  δείχνει πως τα παιδιά διψούν για ανάλογες δραστηριότητες. Η Σύρος έχει μακρόχρονη παράδοση στο θέατρο με καταξιωμένους ερασιτεχνικούς θιάσους , όμως δεν υπήρχε θεατρική ομάδα αποτελούμενη από παιδιά , για παιδιά κάθε ηλικίας. Οι όποιες προσπάθειες γίνονταν μέσα από το χώρο του σχολείου.


     Σε μια δύσκολη εποχή, όπου η πολιτισμική μας ταυτότητα και η πίστη στους θεσμούς περνούν κρίση,  αποφασίσαμε να εντάξουμε  κάποιες δράσεις ώστε και να μιλήσουμε στις ψυχές των νέων και να τους φέρουμε κοντά στο σύλλογο. Συνεχίζοντας να υπηρετούμε τις παραδόσεις μας , τα ήθη και έθιμα των ιδιαίτερων πατρίδων μας αλλά και μ΄ ένα πνεύμα ανανέωσης. Λέμε ναι στην αλλαγή όχι όμως στη μετάλλαξη.

     Το θεατρικό εργαστήρι έρχεται να προσφέρει ακριβώς αυτό. Ο στόχος μας είναι , μέσα στο θεατρικό εργαστήρι να βρουν τα παιδιά μία διέξοδο στο όνειρο και στη φαντασία , κάτι που η νέα γενιά το έχει απόλυτη ανάγκη στην εποχή μας.

     Ξεκινήσαμε πάρα πολύ ικανοποιητικά , αν σκεφθεί κανείς ότι ο μήνας Αύγουστος δεν ενδείκνυται για τέτοιου είδους απόπειρες και με δεδομένο ότι ακόμη δεν ήταν έτοιμος ο δικός μας χώρος . Ομως τελικά το πάθος για τη δημιουργία του θεατρικού εργαστηρίου μας οδήγησε στο να το τολμήσουμε . Το πείσμα , το πάθος , το μεράκι και το όραμα για πολλές δημιουργικές δραστηριότητες μας οδήγησε στο να παλαίψουμε , ομολογουμένως με πολύ προσωπική δουλειά (άλλωστε σ΄αυτά αν προσθέσουμε και τη συνέπεια δεν είναι τα συστατικά της επιτυχίας ?) και  σήμερα είμαστε στην ευχάριστη θέση να έχουμε κοντά μας 27 παιδιά , ηλικίας από 6 έως 13 ετών και με το ενδιαφέρον συνεχώς να μεγαλώνει..

     Μέσα σε δύο ώρες κάθε εβδομάδα τα παιδιά θα μαθαίνουν θεατρικό παιχνίδι, αυτοσχεδιασμούς, δραματοποιήσεις , αγωγή λόγου και παραδοσιακούς χορούς από τις ιδιαίτερες πατρίδες μας τη Μακεδονία, τη Θράκη και τον Πόντο. Απώτερος στόχος είναι τα παιδιά να παρουσιάζουν στο ευρύ κοινό το θεατρικό , επάνω στο οποίο θα δουλεύουν καθ΄ όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Ηδη το έργο έχει επιλεγεί , είναι ένα έργο της Μαρίας Κιτρά και λέγεται κωμΟδύσσεια. Πρόκειται για μια παρωδία με πολλές κωμικές καταστάσεις.Η κ. Κιτρά μας προσέφερε το έργο με μεγάλη προθυμία και την ευχαριστούμε γι΄ αυτό.

     Βέβαια η παρουσίαση του θεατρικού έργου ίσως να είναι το κίνητρο και ο απώτερος στόχος των παιδιών αλλά εμείς θα προσπαθήσουμε να τους γνωρίσουμε τη Μακεδονία, τη Θράκη , τον Πόντο μέσα και από άλλες δράσεις . Οι φίλοι μας θα ενημερώνονται για ότι καινούργιο εντάσσουμε στις δράσεις μας.

     Εμψυχώτρια στο θεατρικό εργαστήρι είναι η δασκάλα κ. Βέτα Αποστολίδου , με μακρόχρονη εμπειρία στο χώρο. Παράλληλα θα συνεργαζόμαστε και με άλλους υπεύθυνους  , με εμπειρία στο χώρο , ώστε να κάνουμε ακόμη πιο ελκυστικό το ενδιαφέρον . Ο σύλλογος για την αρχή τουλάχιστον στηρίζεται στην εθελοντική προσφορά , όσων έχουν διάθεση να προσφέρουν ανιδιοτελώς. Είμαστε ανοικτοί σε κάθε προσφορά , να τη συζητήσουμε και να συνεργαστούμε.


                          
               Η φωτογραφία είναι από το φιλόξενο χώρο του Ναυτικού Ομίλου Σύρου

Ο Ματθαίος Τσαχουρίδης γεννήθηκε στη Βέροια. Σε ηλικία 9 ετών, ο μικρός τοτε Μακούλης, όπως πολλοί τον αποκαλούν και σήμερα, ξεκίνησε να παίζει την ποντιακή λύρα την οποία έμαθε από τον παππού του, γνωστό λυράρη της περιοχής. Απο τότε μέχρι και σήμερα, η ποντιακή λύρα είναι το μουσικό όργανο με το οποίο ο Ματθαίος εκφράζει τη βαθειά του αφοσίωση, αγάπη και σεβασμό σε αυτό που υπηρετεί.

Η δεξιοτεχνία του και ο τρόπος με τον οποίο ο Ματθαίος αποδίδει και εκφράζει τη μουσική παράδοση των Ελλήνων του Πόντου, αλλά και τις δικές του μουσικές απόψεις μέσα από το παίξιμο της λύρας του, δεν άργησαν να αναγνωριστούν.

Σε ηλικία 12 ετών, κάνει την πρώτη του δισκογραφική δουλειά και ακολουθούν άλλες πέντε. Τον Μάιο του 1996 κερδίζει το πρώτο Πανελλήνιο βραβείο παραδοσιακής μουσικής, σε διαγωνισμό που διοργάνωσε το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Αμέσως μετά, η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, παραχωρεί στον Ματθαίο υποτροφία για σπουδές στο εξωτερικό.

Στο Λονδίνο, όπου βρίσκεται ακόμη και σήμερα, ο Ματθαίος είναι πτυχιούχος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Goldsmiths του Λονδίνου, έχει στο ενεργητικό του μεταπτυχιακό – Masters στην Εθνομουσικολογία και αυτήν την περίοδο είναι υποψήφιος Διδάκτωρ του Μουσικού Τμήματος του Πανεπιστημίου, υπό την εποπτεία του Άγγλου εθνομουσικολόγου Professor John Baily. Το θέμα της διατριβής του είναι «Η Ποντιακή Λύρα στη σύγχρονη Ελλάδα».

Τον Ιανουάριο του 2005, ο Ματθαίος κερδίζει το Πρώτο Βραβείο του Ιδρύματος Τεχνών Βρετανίας, ως ο καλύτερος ερμηνευτής παραδοσιακού οργάνου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει συμμετάσχει με την ποντιακή λύρα στα φεστιβάλ παγκόσμιας μουσικής WOMAD (Αγγλία 2001 και 2005) και WOMEX (Ολλανδία 2002), στην Όπερα του Παλέρμο στη Σικελία για την UNESCO (Ιταλία 002) και στο Royal Albert Hall του Λονδίνου σε ένα φιλανθρωπικό κονσέρτο για τα παιδιά του Αφγανιστάν (Αγγλία 2002). Έχει εκτελέσει διάφορες συνθέσεις και έργα με την ποντιακή λύρα για το ραδιόφωνο του BBC και το 2004 ερμηνεύει με τη λύρα του το μουσικό Ολυμπιακό θέμα της τηλεόρασης του BBC για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, συνοδευόμενος από την Συμφωνική Ορχήστρα της Πράγας. Τον Αύγουστο του 2004 συνεργάζεται με τον Πέρση λυράρη Αρντεσίρ Καμκάρ στην Τεχεράνη. Αποκορύφωση στη μέχρι τώρα συναυλιακή του πορεία, αποτελεί η εμφάνισή του στο Ηρώδειο για την έναρξη του φεστιβάλ Αθηνών 2005. Εκεί ερμηνεύει με την ποντιακή λύρα συνθέσεις του Μίμη Πλέσσα υπό τη διεύθυνσή του και τη συνοδεία της Ορχήστρας Συγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ. Ο Ματθαίος εκτός από ποντιακή λύρα παίζει και άλλα έγχορδα μουσικά όργανα όπως βιολί, λαούτο, ούτι, μπουζούκι, κιθάρα, Ιρανική λύρα, Αφγανικό ρεμπάπ, καθώς επίσης και την Αφγανική και Ουζμπέκικη λύρα.

Κορνάρος , είναι η απόδειξη της ύπαρξης μιας ελληνικής ταυτότητας σε μια περίοδο ταραχής και σ΄ έναν τόπο μεθοριακό

Ο Ερωτόκριτος του Κορνάρου:
ίσος του δεν ευρίσκετο σ’ Ανατολή και Δύση
Ν. Λυγερός


Ο Ερωτόκριτος του Κορνάρου δεν είναι απλώς ένα έμμετρο λυρικό μυθιστόρημα, είναι μια βενετοκρητική σύνθεση, εξαιρετικά πλούσια και δεν έγινε τυχαία ένας πανελλήνιος μύθος. Ο Κορνάρος έπλασε αυτόν τον μύθο χάρις στη μεγάλη του γνώση της κρητικής κοινωνίας.

Η ιδιομορφία του Κορνάρου προέρχεται όχι μόνο από τη διαχρονικότητα της Κρήτης, αλλά και από τον συνδυασμό της Ανατολής και της Δύσης. Και αυτό είναι φανερό διότι στο έργο του βρίσκουμε πολλές αναφορές στην Ανατολή και τη Δύση όπως π.χ. στους στίχους: Α64, Α1234, Α1506, Β548, Β1744, Β2129, Γ1557, Δ1621. Όμως αυτή η διπλή επίδραση είναι ακόμα πιο ενδιαφέρουσα όσον αφορά στις γκιόστρες.

Το κονταροχτύπημα του Κορνάρου αποτελεί ένα πολύπλοκο μείγμα της λογοτεχνίας της ιταλικής αναγέννησης και της βυζαντινής λαϊκής παράδοσης. Σ’ αυτό το σημείο το δυτικό έπος γίνεται μια ανατολίτικη ιστορία και η ιπποσύνη μετατρέπεται σε ρωμιοσύνη. Έτσι μ’ αυτόν τον πολύπλευρο τρόπο, ο ποιητής ερμηνεύει το παρελθόν και το πεπρωμένο της πατρίδας.

Ακόμα και ο πόλεμος του Κορνάρου είναι χαρακτηριστικός. Η αρχική σταυροφορία της Δύσης στο γαλλικό πρωτότυπο μεταβάλλεται σε πολιορκία της Ανατολής στο κρητικό κείμενο. Και είναι οι πολιορκημένοι που ενδιαφέρουν τον Κορνάρο, όχι οι κατακτητές. Από αυτήν την άποψη είναι πράγματι ενδεικτικό ότι η αποφασιστική μονομαχία του Ρωτόκριτου γίνεται μ’ έναν Φράγκο και συγγενή του βασιλιά των λατινογενών Βλάχων.

Από την άλλη πλευρά, το βλέμμα του Κορνάρου που παραμένει συμβολικό εξαιτίας της μορφής του έργου του, με τη λεπτή του ακρίβεια μάς δείχνει ότι ο ποιητής κατέχει επιστημονικές γνώσεις που δεν ανήκουν στον μεσαίωνα αλλά στην αναγέννηση και που δεν είναι γιατροσόφια της Ανατολής αλλά έρευνες της Δϋσης.

Τελικά η σημαντικότερη συμβολή του Κορνάρου είναι η απόδειξη της ύπαρξης μιας ελληνικής ταυτότητας σε μια περίοδο ταραχής και σ’ έναν τόπο μεθοριακό.

Αναφορές:
Sur les connaissances scientifiques dans Erotokritos.
Ο ΛΥΧΝΟΣ, numéro 62, janvier 1995.
Sur les chiffres 3 et 4 dans Le sacrifice d’ Abraham et Erotokritos de Kornaros
La Revue Franco-Hellénique, numéro 18, juin 1995.
Sur la présence du chiffre 4 dans Erotokritos.
Ο ΛΥΧΝΟΣ, numéro 67, avril 1996.
Erotokritos, tournois et contexte énétocrétois.
Bulletin de la Société Historique Alexandre Soutsos, no.2, juillet 1997.
Sur les difficultés de la traduction versifiée de l’ Erotokritos, roman épicolyrique crétois du XVIIème siècle.
Parterre Verbal, numéro 23, septembre 1997.
Sur l’identité du poète d’Erotokritos.
Le Bulletin Franco-Hellénique, 1998.
Commentaires sur L’ Erotokritos dans une nouvelle perspective historique d’ Egil Danielsen.
Le Bulletin Franco-Hellénique, 1998.
Sur la symbolique des devises dans le tournoi de l’ Erotokritos.
Ο ΛΥΧΝΟΣ 1998.
Le regard séférien sur l’ Erotokritos de Kornaros.
Parterre Verbal, 1998.

Αλήθεια τι άλλο έχουμε να περιμένουμε ;

Φάνης Μαλκίδης

Η Παναγία Σουμελά και η συνέχεια

Η λειτουργία στην Παναγία Σουμελά τον 15αυγουστο αποτελεί μία ιστορική στιγμή για όλους, Έλληνες και μη. Είναι ένα γεγονός που λίγοι πριν μερικά χρόνια μπορούσαν να το σκεφθούν και να το υλοποιήσουν και πολλοί, οι περισσότεροι, δεν το πίστευαν. Όμως η Παναγία έκανε το θαύμα της, και μάλιστα το είδαν όλοι για να μπορέσουν να πιστέψουν. ‘Όμως, «μακάριοι οι μη ειδόντες και μη πιστεύσαντες». Όταν μηχανισμοί και άνθρωποι με κάθε μέσο, αρχικά στην Τουρκία προσπάθησαν να εξαφανίσουν την ελληνική πολιτισμική, θρησκευτική παρουσία, την ανθρώπινη παρουσία γενικά, νόμιζαν ότι μπορούσαν να εξαφανίσουν τα πάντα. Νόμιζαν ότι με τη βιολογική καταστροφή θα έδιωχναν μία ιστορικής σημασίας δραστηριότητα των δικών μας ανθρώπων. Αυτό δεν έγινε γιατί εκτός των ερειπίων, γιατί έτσι κατάντησαν τα μνημεία μας, υπήρχαν και άνθρωποι, η σάρκα από τη σάρκα μας. Αυτοί που έμειναν εκεί, στον Πόντο, και μιλούν τη γλώσσα μας.
Παράλληλα στην Ελλάδα, στα πλαίσια μίας σχιζοφρένειας, η ελληνική παρουσία στην Ανατολή, στον Πόντο και στη Μικρά Ασία, δέχτηκε μία πολεμική που όμοια της εμφανίζεται μόνο σε απολυταρχικά καθεστώτα. Ωστόσο η δυναμική είναι τόση μεγάλη που δεν μπορεί να κρυφτεί, να εξαφανιστεί. Για αυτό και το ρεύμα παρέσυρε τα σκουπίδια και τα εμπόδια.
Πριν λίγα χρόνια κανείς δεν μπορούσε να περιμένει μία τέτοια εξέλιξη. Όπως και κανείς δεν περίμενε, μετά από ένα πόλεμο εναντίον της μνήμης, χιλιάδες άνθρωποι να ταξιδεύουν για να βρεθούν σε ένα σημαντικότατο σταθμό της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας. Όχι για να συγκινήσουν και να συγκινηθούν, αλλά για να νιώσουν αυτό που ένιωσαν οι προγονοί τους, ως ζωντανή μαρτυρία, ως συνέχεια, φως, δημιουργία και μέλλον.
Η λειτουργία στην Παναγία Σουμελά, μετά από χρόνια σιωπής εντός και εκτός του Πόντου, μετά από τη βίαιη μαζική δολοφονία και εκδίωξη χιλιάδων Ελλήνων, χιλιάδων ανθρώπων αποτελεί ένα ορόσημο στην ιστορική μας πορεία. Το άμεσο πλέον μέλλον έχει ενδιαφέρον και κυρίως συνέχεια.

Η Πανεπιστημιακή Εδρα θα λύσει το πρόβλημα της Ποντιακής Γλώσσας;

Ποντιακός προβληματισμός

Ν. Λυγερός



Με τα παραδοσιακά λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία, ο Πόντος δεν έσβησε. Κινδυνεύει όμως ένα σημαντικό κομμάτι του ποντιακού ελληνισμού: η γλώσσα. Με την πάροδο του χρόνου και με την αλλαγή φάσης που έζησε με τη γενοκτονία, ο Πόντος ως γλωσσικό αντικείμενο έχει διαμορφωθεί ριζικά, όπως ο πληθυσμός δεν είναι πια απομονωμένος στον ιστορικό του χώρο αλλά στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Κατά συνέπεια η ποντιακή διάλεκτος δεν χρησιμοποιείται πια τόσο έντονα εκτός και παραδόξως από τους Πόντιους που έμειναν στην Τουρκία. Γλωσσολογικά η διάλεκτος κινδυνεύει διότι οι ομιλητές της είναι όλο και λιγότεροι. Όχι εξαιτίας του πληθυσμού μα της γλωσσολογικής ανάμειξης με μεγαλύτερους πληθυσμούς. Η συνειδητοποίηση αυτού του φαινομένου ανάγκασε μερικούς διανοούμενους να καταγράψουν την ποντιακή διάλεκτο με τη δημιουργία λεξικών και γραμματικών αλλά και λογοτεχνικών έργων. Μόνο που αυτή η προσπάθεια παραμένει στο πλαίσιο της μνήμης του παρελθόντος και όχι της μελλοντικής εξέλιξης της ποντιακής διαλέκτου. Αυτό γίνεται διότι όλες οι προσπάθειες αυτού του τύπου ανήκουν πάντα στον γραπτό λόγο. Υπάρχει όμως μια ανάγκη και στον προφορικό αν θέλουμε να ζήσει η ποντιακή διάλεκτος και όχι να αργοπεθαίνει, όπως γίνεται σήμερα. Μία από τις λύσεις που πρέπει να εξετασθεί για να λυθεί αυτό το επείγον πρόβλημα είναι η δημιουργία μιας πανεπιστημιακής έδρας.

Μια πανεπιστημιακή έδρα με αντικείμενο την ποντιακή διάλεκτο προσφέρει πολλές και δυναμικές δυνατότητες. Το μάθημα μπορεί απλώς να είναι επιλογής μέσα στο πλαίσιο της ελληνικής φιλολογίας. Συγχρόνως όμως αποτελεί εν δυνάμει ένα κίνητρο και για τους φοιτητές και βέβαια όχι μόνο τους Πόντιους. Διότι η ποντιακή διάλεκτος είναι ένας ζωντανός τρόπος να μελετηθούν και τα αρχαία ελληνικά. Το θέμα δεν είναι να αποτελούν ένα ανταγωνιστικό πλαίσιο για τα αρχαία, αλλά έναν συμπληρωματικό τρόπο προσέγγισης. Επιπλέον για τους Πόντιους φοιτητές θα λειτουργεί καταλυτικά εφόσον κατανοήσουν πια ότι η οικογενειακή τους διάλεκτος είναι πανεπιστημιακό μάθημα. Δίνει ένα κύρος σε μια γλωσσική ομάδα που το έχει ανάγκη και μπορεί επιπλέον να ενταχθεί και σε ευρωπαϊκά προγράμματα που προστατεύουν τις γλώσσες που κινδυνεύουν.

Ο ποντιακός ελληνισμός κατάφερε να επιβιώσει μετά τη γενοκτονία. Το λευκό μακελιό δεν μπορέσε να τον εξοντώσει. Τώρα πρέπει και πάλι να γίνουν προσπάθειες για να σωθεί η ποντιακή διάλεκτος από τη λήθη της καθημερινότητας. Τα ποντιακά δεν είναι μόνο τραγούδια και χοροί, είναι και η γλώσσα με τα ιστορικά της στοιχεία όπως το βλέπουμε και στα ακριτικά άσματα. Υπάρχει ακόμα το χρονικό διάστημα για να σωθεί η ποντιακή διάλεκτος και πρέπει να βάλουμε όλοι τα δυνατά μας πριν βρεθούμε και πάλι με μια νεκρή γλώσσα. Η ποντιακή διάλεκτος δεν χρειάζεται μόνο τα μουσεία και τα λεξικά, θέλει και ανθρώπους. Σε αυτήν την προσπάθεια μπορεί να βοηθήσει η πανεπιστημιακή έδρα.

Παναγία Σουμελά - Τραπεζούντα του Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Θράκης κ. Φάνη Μαλκίδη

Ιστορικό προσκύνημα στην Παναγία Σουμελά του Πόντου
Τραπεζούντα, Κορυφαίο θρησκευτικό και ιστορικό γεγονός χαρακτήρισε τη Θεία Λειτουργία στην Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος κατά την ομιλία του στην Ιερά Μονή. Ευχήθηκε δε το προσκύνημα αυτό να είναι «μια επιπλέον γέφυρα επικοινωνίας και εμπιστοσύνης ανάμεσα εις τους δύο λαούς».
«Ας είναι η Παναγία η Σουμελιώτισσα, η κυρία του Πόντου εγγυήτρια καλύτερων ημερών δια τους λαούς μας, οι οποίοι συναντώνται σήμερον εις το εδώ εορτάζον πανίερον σέβασμά της», ευχήθηκε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.Το προσκύνημά μας αυτό, είπε ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας, «είναι μια επιπλέον γέφυρα επικοινωνίας και εμπιστοσύνης ανάμεσα εις τους δύο λαούς». Σήμερα ζούμε ένα κορυφαίο θρησκευτικό και ιστορικό γεγονός, επεσήμανε σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο κ. Βαρθολομαίος και πρόσθεσε:«Σήμερα ο Πόντος γίνεται πραγματικά Εύξεινος, καθώς δέχεται καραβάνια ολόκληρα προσκυνητών που γεμίζουν τις ανηφοριές των βουνών που οδηγούν στον ιερό βράχο της Παναγίας».«Όλα αυτά τα 88 χρόνια» σημείωσε ο κ. Βαρθολομαίος «η ακοίμητος καντήλα της μνήμης και ευλάβειας προς τη Σουμελιώτισσα έκαιε και επότιζε και καθοδηγούσε την πορεία όλων των Ποντίων, όλων των Ρωμιών, όλων των ορθοδόξων που έλεγαν στην προσευχή τους ‘Σουμελά μας Παναγία, την εικόνα σου εγώ, τη σεπτή και την αγία έρθα για να προσκυνώ’».
Όλα αυτά τα 88 χρόνια η ακοίμητος καντήλα της μνήμης και ευλάβειας προς τη Σουμελιώτισσα έκαιεΟ Οικουμενικός Πατριάρχης άρχισε την ομιλία του με τον στίχο του Αγίου Κοσμά του Μελωδού «Πανηγυριζέτωσαν οι θεόφρονες». Επεσήμανε ότι ο λόγος του ιερού υμνογράφου «προσλαμβάνει εφέτος δια τη μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και τα ανά τον κόσμο τέκνα της, νέας διαστάσεις». Ύστερα από 88 έτη «ληθάργου και σιωπής κατόπιν της αδείας των εντίμων τοπικών αρχών της Τουρκίας, τας οποίας και επαινούμεν και ευχαριστούμεν», είπε ο κ. Βαρθολομαίος, «εις το παλλάδιον της ιστορικής ευλάβειας του Πόντου, όλης της Μικράς Ασίας, της Νοτίου Ρωσίας, της Ουκρανίας, εις την πανίερον αυτήν πατριαρχική μονή, ακούστηκε και πάλι, γλυκύτατον, το ‘πεποικιλμένη τη θεία δόξη ιερά και ευκλεής παρθένε, μνήμην σου’».Ο Οικουμενικός Πατριάρχης τόνισε επίσης ότι σήμερα η Παναγία η Σουμελά κατέστη «κοινό σημείο αναφοράς όλων μας που ήρθαν εδώ εξ Ελλάδος, Ρωσίας, Ουκρανίας και από άλλες χώρες». Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο Πατριάρχης κάλεσε τους προσκυνητές, επιστρέφοντας στις πατρίδες τους, να κρατήσουν σαν αναμμένη πασχαλινή λαμπάδα τη «θεομητορική ελπίδα του Σουμελιώτικου Δεκαπενταύγουστου».Ο Οικουμενικός Πατριάρχης μίλησε επίσης στο τέλος της Θείας Λειτουργίας και στην τουρκική γλώσσα.Κλίμα συγκίνησης
Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, ο καταγόμενος από τον Πόντο μητροπολίτης Δράμας Παύλος προσέφερε ως δώρο στον Οικουμενικό Πατριάρχη μία ποδιά γυναίκας, η οποία κεντήθηκε πριν το 1918 και μετά τον ξεριζωμό των Ελλήνων του Πόντου βρέθηκε στη Μακεδονία.
Ο μητροπολίτης Παύλος ευχαρίστησε εκ μέρους όλων των Ποντίων τον Οικουμενικό Πατριάρχη για τις προσπάθειές του να τελεστεί θεία λειτουργία στη Μονή Σουμελά, σύμβολο των Ελλήνων του Πόντου.Την ίδια ώρα, Πόντιοι με λύρες τραγούδησαν τραγούδια για την Παναγία και τα μάτια όλων γέμισαν δάκρυα. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, συγκινημένος, είπε ότι η ποδιά που του προσέφερε ο μητροπολίτης Δράμας δεν είναι ένα απλό δώρο. Πρόκειται, τόνισε, για ιερό κειμήλιο, το οποίο θα αποθησαυριστεί στο σκευοφυλάκιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο κ. Βαρθολομαίος εξέφρασε την ευχή να υπάρξει ενότητα μεταξύ όλων των Ποντίων και των οργανώσεών τους και προσευχήθηκε για την ειρήνη του σύμπαντος κόσμου. Επίσης, ο Πατριάρχης απηύθυνε μήνυμα στον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο και είπε ότι θα είναι ιδιαίτερη χαρά του, μια επόμενη χρονιά, να έρθει και ο ίδιος να συλλειτουργήσουν στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας. Τις θερμές ευχές του Πατριάρχη Μόσχας μετέφερε ο εκπρόσωπός του, επίσκοπος Τύχων.
Ιστορικό γεγονός
Όπως είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, είναι η πρώτη φορά που τελείται Θεία Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά «έπειτα από 88 χρόνια ληθάργου και σιωπής», δηλαδή μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και τη συμφωνία ανταλλαγής πληθυσμών.
Ο κ. Βαρθολομαίος είναι επίσης ο πρώτος Οικουμενικός Πατριάρχης στα 1.600 χρόνια λειτουργίας του ιστορικού Μοναστηριού που τελεί την πανηγυρική λειτουργία την ημέρα της εορτής της Παναγίας.
Η τουρκική κυβέρνηση, διά του υπουργού Πολιτισμού, Ερτουγρούλ Γκιουνάι, έκανε δεκτό το αίτημα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και έδωσε την άδεια να τελείται Θεία Λειτουργία, μία φορά τον χρόνο, ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου.
Οι πύλες του ιστορικού μοναστηριού-μουσείου της Παναγιάς, στην κατωφέρεια του Όρους Μελά, στα 1,063 μέτρα ύψος, άνοιξαν στις 7 το πρωί.
Υπολογίζεται ότι 7.000 προσκυνητές, κυρίως Πόντιοι από την Ελλάδα, τη Ρωσία και τη Γεωργία έσπευσαν τη Μονή.
Μόνο σε πεντακόσιους «τυχερούς», εφοδιασμένους με τις ειδικές κάρτες, επιτράπηκε να διαβούν, να μπουν στον περίβολο, να έχουν το προνόμιο της συμμετοχής στην πρώτη ιστορική πατριαρχική Θεία Λειτουργία.
Με τα λεωφορεία ανέβηκαν τα τρία χιλιόμετρα ως τον ευλαβικό προορισμό, διασχίζοντας πεζοί μόνο τα τελευταία τριακόσια μέτρα. Εβδομήντα πέντε τα πετρόκτιστα σκαλοπάτια, ως την είσοδο. Διακριτική η αστυνομία παντού. Ευγενικοί οι υπάλληλοι του μουσείου, καλωσόριζαν τους πιστούς.Σε κάποια σημεία του μονοπατιού που οδηγεί στη Μονή, Πόντιοι με την παραδοσιακή λύρα υποδέχονταν με τραγούδια τους προσκυνητές.Κατανυκτικό το συλλείτουργο. Στο κέντρο, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, δεξιά και αριστερά ο μητροπολίτης Δράμας και πρώην ηγούμενος της μονής Σουμελά του Βερμίου, Παύλος και ο Ρώσος επισκόπος Ποντόλσκ και βικάριος του Πατριαρχείου Μόσχας, Τύχων.
Συμπροσευχόμενοι, οι μητροπολίτες Ηλιουπόλεως Θεόδωρος, Νεαπόλεως Βαρνάβας και Καλαμάτας Χρυσόστομος, πρεσβύτεροι από την πατριαρχική συνοδεία, ιερείς από τη Λιθουανία και το Καζακστάν.
Παρόντες, ο επικεφαλής της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας, πρόεδρος της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ποντίων Ελλήνων και βουλευτής της κρατικής Δούμας της Ρωσικής Ομοσπονδίας Ιβάν Σαββίδης, ο πρόεδρος του ΣΑΕ Στέφανος Ταμπάκης, προσωπικότητες όπως ο Βαλερί Αλεξέγιεφ (διεθνές ίδρυμα για την ενότητα των ορθοδόξων εκκλησιών), Έλληνες βουλευτές (Μ.Τιμοσίδης, Γ.Αμοιρίδης, Στ.Κωνσταντινίδης, Μ.Χαρακόπουλος, Η.Θεοδωρίδης, Γ.Κασαπίδης, Σ.Κεδίκογλου, Π.Νεράτζης) πρώην βουλευτές (Α.Τζιτζικώστας, Ε.Χαϊτίδης, Στ.Παπαθεμελής, Α.Λυκουρέζος), ο πρέσβης της Ελλάδας στην Άγκυρα, οι επικεφαλής ποντιακών ομοσπονδιών και σωματείων (Γ.Παρχαρίδης, Μπ.Αποστολίδης), των τοπικών αρχών, κ.ά.
Οι υπόλοιποι πιστοί παρακολούθησαν από γιγαντοοθόνες, ενώ οι τουρκικές αρχές είχαν λάβει αυστηρά μέτρα ασφαλείας και πάνω από την περιοχή πετούσε ελικόπτερο.Η πληρότητα στην περιοχή άγγιξε το 100%. Στα ξενοδοχεία της Τραπεζούντας δεν υπήρχαν ελεύθερα δωμάτια για την Κυριακή, ενώ ο δήμαρχος της Μάτσκα παρότρυνε τους δημότες του «να ανοίξουν τα σπίτια τους και να φιλοξενήσουν τους χριστιανούς προσκυνητές».Έντονο και το ενδιαφέρον των ξένων ΜΜΕ. Τη λειτουργία μετέδωσε σε απευθείας σύνδεση η ΕΤ-3 και το κρατικό κανάλι της Τουρκίας (ΤΡΤ). Πολυάριθμα τα ρωσικά και ελληνικά συνεργεία, αλλά και τα τουρκικά ( Αnkara ΤV, Show ΤV, StarΤV, κ.ά.).
Αναρτήθηκε από malkidis

Τo Πνεύμα του Vincent ΝΙΚΟΣ ΛΥΓΕΡΟΣ

Με <<ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ VINCENT>> υποδέχεται για τέταρτη φορά η Σύρος τον κ. Νίκο Λυγερό.
Ο Ναυτικός Ομιλος Σύρου με 117 χρόνια ιστορία (έτος ιδρύσεως 1893 ως Ομιλος Ερετών Ερμουπόλεως), υπηρετώντας το δίπτυχο Αθλητισμός-Πολιτισμός , διοργανώνει έκθεση με έργα του Νίκου Λυγερού στην Αίθουσα Τέχνης στην Ερμούπολη στις 2 Οκτωβρίου 2010.
Ο Vincent Van Gogh εμπνέει τον Νίκο Λυγερό , ο οποίος τονίζει ότι, η κρίση του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου είναι πολυδιάστατη , επισημαίνοντας ότι δεν ήταν ένας τυχαίος ζωγράφος, αλλά ήξερε να μιλήσει , έγραψε για τα έργα του, τα σύγκρινε και είχε πολλές επαφές και με άλλους Γάλλους ζωγράφους που έχουν μείνει στη μνήμη της ανθρωπότητας.
Ο Νίκος Λυγερός γεννήθηκε στο Βόλο το 1968 αλλά σε μικρή ηλικία μετακόμισε με την οικογένειά του στη Γαλλία. Είναι ένας από τους 50 εξυπνότερους ανθρώπους στον κόσμο, κατέχει τον υψηλότερο δείκτη ευφυίας IQ στην κλίμακα Stanford-Binet με 189 βαθμούς. Καθηγητής μαθηματικών και πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο της Λυών , της Θράκης, Στρατηγικός Σύμβουλος και καθηγητής γεωστρατηγικής στην Αστυνομική Ακαδημία, στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας, στη Σχολή Πολέμου, Επιστημονικός Σύμβουλος του Μουσείου Καραθεοδωρή, του μεγαλύτερου μαθηματικού της σύγχρονης Ελλάδας Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, συγγραφέας, σκηνοθέτης, ποιητής ,ζωγράφος κ.λ.π.
Ο Σύλλογος Βορειοελλαδιτών Σύρου θεωρώντας μεγάλη τιμή την παρουσία του Νίκου Λυγερού , στηρίζει την έκθεση.

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ ΣΤΙΣ Η.Π.Α. του Διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Θράκης κ. Φάνη Μαλκίδη

For the first time… Για πρώτη φορά…
Pontos – Macedonia – America Πόντος – Μακεδονία – Αμερική

One Pilgrimage in three homelands of three continents on the same day
Ένα Προσκύνημα σε τρεις πατρίδες τριών ηπείρων την ίδια ημέρα

Friday, August 13th, 2010 Παρασκευή, 13η Αυγούστου 2010
Saturday, August 14th, 2010 Σάββατο, 14η Αυγούστου 2010
Sunday, August 15th, 2010 Κυριακή, 15η Αυγούστου 2010

at στη
Panagia Soumela Παναγία Σουμελά
253 Marshall Hill Road – West Milford NJ 07480

Την Κυριακή Ζωντανά στις 9 π.μ. η Θεία Λειτουργία στο WORLD ΕΡΤ

Παρακολουθήστε την ιστορική στιγμή LIVE στο WORLD ΕΡΤ αυτή την Κυριακή 9 π.μ.- μεσημέρι ΕΛΛΗΝΙΚΗ TIME . Για να δείτε σε πλήρη οθόνη, κάντε δεξί κλικ στην οθόνη παρακάτω και επιλέξτε ZOOM στη συνέχεια πλήρους οθόνης.

Η Λειτουργία θα μεταδοθεί ζωντανά από την ΕΡΤ WORLD , την Κυριακή 15 Αυγούστου και ώρα Ελλάδος 9:00-12:00 μ.μ.

Ο Λέκτορας του Πανεπιστημίου Θράκης Φάνης Μαλκίδης για τους Φιλέλληνεςστο Μικρασιατικό Ελληνισμό

Φιλέλληνες - σύμβολα προσφοράς στον μικρασιατικό Ελληνισμό
Τιμή στον πρόξενο των ΗΠΑ στη Σμύρνη Τζωρτζ Χόρτον και στον εκπρόσωπο της Ιαπωνικής πρεσβείας στην Ελλάδα, για τη συμβολή τους στη διάσωση των Μικρασιατών το 1922.



Άγνωστες πτυχές ανθρώπων που είχαν την δική τους ξεχωριστή συμβολή στη διάσωση αθώων ανθρώπων – θυμάτων της μικρασιατικής καταστροφής, ανέδειξε η εκδήλωση μνήμης που διοργανώθηκε στην Καβάλα, από τον σύλλογο Μικρασιατών Καβάλας «Μνήμη Μικράς Ασίας», με την υποστήριξη της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Καβάλας- Ξάνθης - Δράμας, της νομαρχίας Καβάλας, των δήμων Καβάλας και Φιλίππων και του ΤΕΙ Καβάλας. Ο τότε πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη Τζωρτζ Χόρτον, ο οποίος βέβαια δεν είναι πλέον εν ζωή και ο πρώτος γραμματέας της Ιαπωνικής πρεσβείας στην Ελλάδα Sigeru Kikuma, ήταν τα τιμώμενα πρόσωπα. Την επιλογή τους εξήγησε στο «Χ» ο Μανώλης Ζαχαρόπουλος, πρόεδρος του διοργανωτή συλλόγου, «ο Τζωρτζ Χόρτον εκτός από την προσπάθειά του τότε την ώρα της καταστροφής να σώσει πολλούς από τους χριστιανούς, είτε αυτοί ήταν Αρμένιοι, είτε ήταν Έλληνες, είτε Ασύριοι, από την περιοχή της Ιωνίας, αλλά και της Μικράς Ασίας γενικότερα, μέσα από το βιβλίο του «η μάστιγα της Ασίας» το οποίο δημοσιεύτηκε το 1926 στην Ουάσιγκτον, προσδιόρισε και έκανε γνωστή στην διεθνή κοινή γνώμη την αλήθεια για την καταστροφή. Αυτή λοιπόν ήταν η μεγαλύτερη συμβολή του Τζόρτζ Χόρτον στην αποκατάσταση της αλήθειας. Ο εκπρόσωπος της ιαπωνικής πρεσβείας κλήθηκε για να τιμήσουμε στο πρόσωπό του, έναν άγνωστο Ιάπωνα πλοίαρχο του οποίου το πλοίο και το πλήρωμα του πέταξαν το εμπόρευμά τους τότε στην θάλασσα, με στοιχεία τα οποία επιβεβαιώθηκαν, προκειμένου να φορτώσουν Έλληνες πρόσφυγες, ψυχές κυνηγημένων Ελλήνων».

Το παράπονο ότι δεν τιμήθηκε εν ζωή ο πατέρας της εξέφρασε η Νάνσυ Χόρτον

Στις παρουσίες που ξεχώρισαν ήταν ο Νάνσυ Χόρτον, κόρη του τότε πρόξενου των ΗΠΑ στη Σμύρνη Τζωρτζ Χόρτον, η οποία συγκινημένη για την τιμή που απένειμε στο πρόσωπό της ο σύλλογος Μικρασιατών και όλοι πρόσφυγες του νομού Καβάλας, μίλησε για τον πατέρα της, τον πρόξενο των ΗΠΑ στη Σμύρνη και αναφέρθηκε στη συμβολή του στη διάσωση χιλιάδων Μικρασιατών. Παράλληλα εξέφρασε το παράπονό της γιατί δεν τιμήθηκε ο πατέρας της ενώ ήταν εν ζωή. Για τους Τζωρτζ Χόρτον και τον Φιλλελληνισμό και τον πλοίαρχο και το πλήρωμα του ιαπωνικού πλοίου που διέσωσαν τους Έλληνες της Μικράς Ασίας, μίλησαν οι Κυριάκος Λυκουρίνος, γραμματέας του συλλόγου Μικρασιατών Καβάλας και ο Φάνης Μαλκίδης, μέλος της Διεθνούς Ένωσης Ακαδημαϊκών για τη μελέτη των Γενοκτονιών. Ο Κ. Λυκουρίνος αναφέρθηκε εκτενώς στην προσωπικότητα του Τζώρτζ Χόρτον και στη διαδρομή του ως διπλωμάτης στο οθωμανικό κράτος. Τόνισε τη σημασία που έχει για τους Έλληνες το βιβλίο του «Μάστιγα της Ασίας» και επισήμανε την μεγάλη σημασία της δράσης του που είχε για τη σωτηρία χιλιάδων Ελλήνων της Μικράς Ασίας.


Ο λέκτορας Δ.Π.Θ. Φάνης Μαλκίδης αναφέρθηκε στον φιλλεληνισμό στη Μικρά Ασία, σε άγνωστα περιστατικά της ιστορίας όπου άνθρωποι με κίνδυνο της ζωής τους έσωσαν τους Έλληνες στις μέρες της καταστροφής και εξιστόρησε το περιστατικό με το ιαπωνικό πλοίο το οποίο έδωσε τη δυνατότητα σε Έλληνες της Μικράς Ασίας να σωθούν και να συνεχίσουν τη ζωή τους στην Ελλάδα. Όπως ανέφερε αναλυτικότερα, «σε αυτές τις δύσκολες ημέρες για το Μικρασιατικό Ελληνισμό σημαντική και ανιδιοτελή αρωγή προσέφεραν φιλέλληνες που συνέχισαν τη μεγάλη παράδοση του φιλελληνισμού, συνεισφέροντας στη σωτηρία διωκόμενων ανθρώπων, γυναικών, παιδιών, ηλικιωμένων. Μία σημαντική μορφή που συνετέλεσε στη σωτηρία των Μικρασιατών και στη συνέχεια με τα βιβλία του στην τεκμηρίωση της γενοκτονίας των Ελλήνων ήταν ο πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη Τζωρτς Χόρτον. Η μαρτυρία του Χόρτον, μέσα από τα βιβλία του «Αναφορικά με την Τουρκία», και «Η κατάρα της Ασίας», μαζί με αυτά του πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία Χένρυ Μοργκεντάου, αποτελούν τεκμήρια διάπραξης του μαζικού εγκλήματος. Η παρουσία της κόρης του, Νάνσυ Χόρτον στην εκδήλωση αποτελεί μια υπόμνηση της παρουσίας του πατρός της, η οποία δεν πρόκειται ποτέ να λησμονηθεί από τους Έλληνες, ως φιλέλληνα διπλωμάτη και ανθρώπου». Ο πρώτος γραμματέας της πρεσβείας της Ιαπωνίας στην Ελλάδα Sigeru Kikuma, ευχαρίστησε τον ελληνικό λαό και ιδιαίτερα τους πολίτες της Καβάλας για την εκδήλωση και αναφέρθηκε στην παρουσία του ιαπωνικού πλοίου το Σεπτέμβριο του 1922 στη Σμύρνη, συνεισφέροντας στη σωτηρία των Ελλήνων. Την εκδήλωση χαιρέτησε ο πρόεδρος του συλλόγου Μικρασιατών νομού Καβάλας, ο δήμαρχος Καβάλας κ. Σιμιτσής, ο πρόεδρος του ΤΕΙ Καβάλας κ. Μητρόπουλος και ο πρόεδρος του συλλόγου Ποντίων Σικάγο ΗΠΑ Γιώργος Μαυρόπουλος, ο οποίος ήρθε ειδικά για την εκδήλωση στην Καβάλα.

Την ημέρα της εκδήλωσης, τις πρωϊνές ώρες η Νάνσυ Χόρτον και ο εκπρόσωπος της ιαπωνικής πρεσβείας, ξεναγήθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, όπου επέδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ιστορία του τόπου και παρακάθισαν σε γεύμα που παρέθεσε προς τιμήν τους ο δήμαρχος Φιλίππων.

Ο ΝΙΚΟΣ ΛΥΓΕΡΟΣ Προλογίζει το βιβλίο του Erol Ozkoray

Πρόλογος του βιβλίου του Erol Özkoray

Ν. Λυγερός

Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου





O Erol Özkoray δεν είναι μόνον δημοσιογράφος ή διανοούμενος, είναι ένας αληθινός αγωνιστής της ειρήνης κατά Albert Camus. Το βιβλίο του δεν είναι μόνον ένας λίβελος, μα ένα κατηγορητήριο. Όπως κι ο Émile Zola, δεν έχει την εξουσία να καταδικάζει, και ως δίκαιος κατηγορεί. Επίσης, δείχνει πως η Ευρωπαϊκή Ένωση έπαιξε έναν καταλυτικό ρόλο στην αποκάλυψη της «κρυφής συνθήκης», του «δόλιου ολοκληρωτισμού». Αποδεικνύει με μια εις άτοπο επαγωγή ότι η Τουρκία δεν είναι ούτε δημοκρατική και λαϊκή χώρα, ούτε και μετριοπαθής μουσουλμανική, παρά τους ισχυρισμούς του εξωτερικού κόσμου. Διότι δεν είναι αφελής για την πολιτική τής συγκάλυψης από την κυβέρνηση. Ξέρει πως η πραγματική εξουσία βρίσκεται στην κατοχή των στρατιωτικών. Η ανάλυσή του της έρευνας περί Ergenekon είναι σαφής και ακριβής. Είναι όπως και με τους τεχνητούς ελιγμούς που δανείστηκε ο μηχανισμός της δικαιοσύνης, για να αξιοποιήσει το πνεύμα και όχι το γράμμα του άρθρου 301 του Ποινικού Κώδικα, ο οποίος ποινικοποιεί κάθε κριτική για το τουρκικό έθνος και τον στρατό του. Εξηγεί τη φύση τούτου του ύπουλου ολοκληρωτικού καθεστώτος, αυτού του φασισμού αλά turca, δίχως να παραλείψει να επισημάνει το πρόβλημα της αντινομικής ύπαρξης του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας σε μια υποτιθέμενη δημοκρατία. Όχι άνευ σαρκασμού, καταγγέλλει αυτό το πολιτικό πεντάγωνο υψηλής τεχνολογίας που δεν είναι τίποτε άλλο, σύμφωνα με τη δική του διατύπωση, από τη Μέκκα του τουρκικού ολοκληρωτισμού. Δεν διστάζει να απαριθμήσει τους στόχους των επτά αποτυχημένων πραξικοπημάτων μεταξύ 2002 και 2009: Κούρδους, Αλεβίτες, Αρμένιους, ισλαμιστές, δημοκράτες, σοσιαλιστές, φιλελεύθερους και υποστηρικτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αντιλαμβανόμαστε έτσι ότι στην Τουρκία, ο λαός δεν είναι πληθυσμός, μα μία φωλιά υπόπτων για το υπάρχον καθεστώς, με άλλα λόγια, για το βαθύ κράτος. Ο κάτοχος της χώρας δεν είναι άλλος από τον Στρατό, ο οποίος φτιάχνει και ξεφτιάχνει τις εσωτερικές και εξωτερικές κρίσεις κατά την προαίρεσή του, για να δείξει όλη του την ισχύ έναντι των πολιτών. Η στρατηγική του είναι αποτελεσματική και η Ελλάδα είναι ένα από τα θύματά του χάρη στα αμφισβητούμενα σημεία όπως: η Κύπρος, η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, η χρήση του εναέριου χώρου του Αιγαίου, η στρατικοποίηση των ελληνικών νήσων, η μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα και το καθεστώς τού Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη. Και στη βάση τούτης της στρατηγικής τής τεχνητής κρίσης, ανακαλύπτουμε το θεμελιώδες και συνεχώς επαναλαμβανόμενο από όλες τις κυβερνήσεις δόγμα: έναντι του κουρδικού προβλήματος, ουδείς κατακερματισμός, έναντι του κυπριακού προβλήματος, ουδεμία παραχώρηση, έναντι της γενοκτονίας των Αρμενίων, ουδεμία αναγνώριση, έναντι της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ουδείς τόπος, εν τέλει, το λαϊκό δεν πρέπει να αγγιχθεί. Έχοντας ακριβή επίγνωση του ρόλου του, ο Erol Özkoray καταγγέλλει όχι μόνον τις ανοησίες για την περικύκλωση της Τουρκίας από την Ελλάδα, μα και το ανομολόγητο κατά της ευρωπαϊκής πολιτικής. Εξηγεί πως ο φασισμός τούτος της αριστεράς, κατά Pierre Milza, που απέρριψε την οθωμανική ιστορία για να ακολουθήσει την αρχή του Hitler, ο οποίος ισχυριζόταν ότι το γερμανικό κράτος δεν είχε παρελθόν, κατόρθωσε να μετατρέψει την κοινωνία, μέσω της εκπαίδευσης και των μέσων ενημέρωσης, σε μία οντότητα φασιστική, ρατσιστική, ξενοφοβική που πιστεύει στην ανωτερότητα της τουρκικής φυλής. Κι ακόμη και αν, κατά Orwell, είναι δύσκολο να προβλεφθεί το τέλος των συγχρόνων δικτατοριών, ο Erol Özkoray δεν διστάζει να γράφει πως εάν τα πράγματα εκφυλιστούν, η Τουρκία θα μπορούσε να είναι η Γιουγκοσλαβία του 21ου αιώνα. Δεν παίζει τον ρόλο του προφήτη, ούτε κι εκείνον της Κασσάνδρας, μα κοιτάζει με διαύγεια το μέλλον τού λαού του και δεν μπορεί να μη βιαστεί να προειδοποιήσει τους ελεύθερους ανθρώπους, όσο ακόμη είναι, πως μια χώρα που δεν έχει παρελθόν, είναι κι ένας λαός που δεν έχει μέλλον. Ιδού γιατί η ανάγνωση αυτού του βιβλίου είναι μία αναγκαιότητα για τους αγωνιστές της ειρήνης.

Ο Αύγουστος της καταστροφής και της αναγέννησης

Ο Αύγουστος της καταστροφής και της αναγέννησης Του Φάνη Μαλκίδη







Ογδονταοχτώ χρόνια συμπληρώνονται από τον Αύγουστο του 1922 όταν οι Κεμαλικοί , συνεχιστές των Νεότουρκων έλαβαν την απόφαση για την μαζική δολοφονία των μη μουσουλμάνων που ζούσαν στο οθωμανικό κράτος, με αποκορύφωμα το μαζικό έγκλημα στη Σμύρνη,।λίγες μετά την γιορτή της Παναγίας। Η απόφαση για την εξόντωση των Αρμενίων, των Ασσυρίων και των Ελλήνων λήφθηκε από τους Νεότουρκους μετά την ανάληψη της εξουσίας από αυτούς, εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ολοκληρώθηκε από το Μουσταφά Κεμάλ ( 1919 – 1923 )। Οι διωγμοί εκδηλώθηκαν αρχικά με τη μορφή κρουσμάτων βίας, καταστροφών, απελάσεων και εκτοπισμών· πολύ γρήγορα όμως έγιναν πιο οργανωμένοι και εκτεταμένοι και στρέφονταν μαζικά πλέον κατά των Ελλήνων। Δημιουργήθηκαν τα τάγματα εργασίας, τάγματα εξόντωσης ουσιαστικά από τα οποία γλίτωσαν ελάχιστοι। Μετά την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, άρχισε η εξόντωση των Αρμενίων και ακολούθησε αυτή των Ελλήνων. Το Μάιο του 1916 εισήχθη νομοθετικά η σωματική ποινή για να βελτιωθεί η πειθαρχία στο στράτευμα και κυρίως για να περιοριστούν οι λιποταξίες, οι οποίες προερχόταν κυρίως από τον ελληνικό πληθυσμό. Μέχρι το τέλος του 1917 επιστρατεύθηκαν περισσότεροι από 200.000 Έλληνες 15 έως 48 ετών και πολλοί από αυτούς πέθαναν από τις στερήσεις, το κρύο, τις αρρώστιες.




Τον Δεκέμβριο του 1916 εκπονήθηκε από τους ηγέτες των Νεότουρκων Εμβέρ, Τζεμάλ και Ταλαάτ και πασά, υπευθύνων υλοποίησης της γενοκτονίας των Αρμενίων, σχέδιο εξόντωσης του άμαχου ελληνικού πληθυσμού που προέβλεπε «άμεση εξόντωση των ανδρών των πόλεων από 16-60 ετών και γενική εξορία όλων των ανδρών και γυναικόπαιδων των χωριών στα ενδότερα της Ανατολής με πρόγραμμα σφαγής και εξόντωσης».

Είναι γεγονός ότι οι τουρκικοί μηχανισμοί και οι υποστηρικτές τους σε όλον τον κόσμο εφευρίσκουν διάφορα σενάρια προκειμένου να δικαιολογήσουν τις μαζικές εκτοπίσεις και τελικώς τις μαζικές δολοφονίες ενάντια στους Έλληνες. Προσπαθούν να δικαιολογήσουν τους Νεότουρκους και τους Κεμαλικούς, τους διδάξαντες το ρατσισμό, το φασισμό και εθνικισμό στους Ναζί.
Επίσης προβάλλεται η ασυνέχεια μεταξύ Νεότουρκων και Κεμαλικών, και τονίζεται ότι το σημερινό τουρκικό κράτος δεν έχει καμία σχέση με το οθωμανικό κράτος, ένα επιχείρημα όμως που είναι μετέωρο και αποτελεί ένα τεράστιο ψεύδος.

Όλες οι διαδοχικές κυβερνήσεις της Τουρκίας, αρνήθηκαν τη σχετική με τη Γενοκτονία κατηγορία και δεν έπαψε να αναπτύσσει συντονισμένες προσπάθειες για να εμποδίσει κάθε αναγνώριση της γενοκτονίας, και κάθε έρευνα πάνω στα περιστατικά αυτής της γενοκτονίας Αυτά τα μέσα που αναπτύσσει για τη διάψευση της ιστορικής αλήθειας και για την εξυπηρέτηση της παραπληροφόρησης, η Τουρκία μπορεί σίγουρα να τα εντείνει στο μέλλον: στο εσωτερικό να συσπειρώσει το εθνικό συναίσθημα γύρω από γεγονότα, όπως τα μνημόσυνα των θυμάτων της Τουρκίας κατά την περίοδο των Νεότουρκων ή ημέρες μνήμης και τιμής υπευθύνων της γενοκτονίας μεταξύ των οποίων και οι ηγέτες των Νεότουρκων και των Κεμαλικών.
Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι η Τουρκία εκτός από την άρνηση τέλεσης του εγκλήματος, έχει επιδοθεί σε συστηματική προσπάθεια για να εξηγηθεί, να δικαιολογηθεί και να στοιχειοθετηθεί το μαζικό έγκλημα, που κατέληξε στην ολοκληρωτική εκδίωξη των Ελλήνων. Ανάμεσα σ’ αυτά κεντρική θέση κρατούν οι προσπάθειες για την αθώωση των Νεότουρκων, οι οποίοι ξεκίνησαν την εκδίωξη και εξόντωση των Ελλήνων, των Αρμενίων, και Ασσυρίων από το οθωμανικό κράτος. Ωστόσο η ιστορία και η αλήθεια δείχνει το δρόμο για να φύγει το σκοτάδι και το ψεύδος. Μετά την καταστροφή έρχεται η αναγέννηση, μετά το θάνατο, η αναγέννηση. Η ιστορική αλήθεια θα νικήσει οριστικά την προπαγάνδα.

Ο ΔΙΓΕΝΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ Από την Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού

Ανακάλυψη του Έπους του Διγενή

1. Ανακάλυψη

Το έπος του Διγενή Ακρίτα δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 1875 από τις εκδόσεις Maisonneuve του Παρισιού, υπό την επιμέλεια των Κ. Σάθα και E. Legrand και με τον τίτλο Les exploits de Digénis Akritas d’après le manuscrit unique de Trébizonde. Το εν λόγω χειρόγραφο είχε ανακαλυφθεί επτά χρόνια πριν: την 21η Μαΐου του 1868 ο καθηγητής του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας και γνωστός λόγιος Σάββας Ιωαννίδης, «την αργείαν επωφεληθείς εις περισυλλογήν ασμάτων και άλλης στατιστικής ύλης εις συμπλήρωσιν της μετά 2 έτη εκδοθείσης […] Ιστορίας και Στατιστικής Τραπεζούντος»,1 είχε επισκεφθεί τη μονή Σουμελά, όπου ένας από τους μοναχούς τού παρέδωσε το χειρόγραφο νομίζοντας ότι ήταν συλλογή ασμάτων. Ο Ιωαννίδης κατάλαβε μεν αμέσως περί τίνος επρόκειτο, αλλά είναι άγνωστο αν εκτίμησε δεόντως τη σημασία της ανακάλυψης αυτής, αφού απλώς κατέθεσε το χειρόγραφο στη βιβλιοθήκη του Φροντιστηρίου και ανέφερε την ύπαρξή του στην Ιστορία και Στατιστική της Τραπεζούντος και της περί ταύτην χώρας, που εκδόθηκε δύο χρόνια αργότερα στην Κωνσταντινούπολη. Το γεγονός είναι ότι, όταν ο Έλληνας ιστορικός Κ. Σάθας πληροφορήθηκε από τον Περικλή Τριανταφυλλίδη την ύπαρξη του έπους και ζήτησε αντίγραφο του χειρογράφου από τον Ιωαννίδη, ο τελευταίος έσπευσε να του το στείλει. Ο Σάθας αξιοποίησε πρώτα το αντίγραφο αυτό2 για να αποδείξει την εκπληκτική ομοιότητα που παρουσιάζει το έπος με κάποια δημοτικά τραγούδια, ιδιαίτερα της Κύπρου και των παραλίων του Ευξείνου Πόντου, τα οποία χώρισε σε δύο κύκλους, τον ακριτικό και τον απελατικό. Το 1872 ο Σάθας έστειλε το έπος στον Legrand και αποφάσισαν την από κοινού δημοσίευσή του. Ζήτησαν τότε από τον Ιωαννίδη ένα δεύτερο αντίγραφο, φωτογραφημένο προς αποφυγή λαθών, και αυτός, μη δυνάμενος να τους το παράσχει, τους έστειλε το πρωτότυπο, το οποίο οι μελετητές το περιγράφουν ως εξής: 90 φύλλα σε σχήμα 12ο (2.160 σελίδες), σε γραφή ευανάγνωστη που μοιάζει να είναι του 16ου αιώνα.

2. Γενικές επιπτώσεις

Η πρώτη αυτή δημοσίευση του έπους στο Παρίσι από δύο καταξιωμένους νεοελληνιστές (και όχι π.χ. στην Κωνσταντινούπολη ή στην Αθήνα από τον ίδιο τον Ιωαννίδη), ενώ είναι ενδεικτική του «επαρχιωτισμού» που επικρατεί την εποχή εκείνη στην εθνική γραμματεία, θέτει και τα πλαίσια της συζήτησης γύρω από τον Ακρίτα με τις κατευθυντήριες γραμμές που χαράζουν οι επιμελητές στην εισαγωγή τους: δίπλα στα γνωστά κυρίαρχα θέματα περί καταγωγής των Νεοελλήνων («ενάντια στο γερμανικό σκεπτικισμό»)3 και περί μνημείων της αρχαίας γλώσσας, τίθεται το ζήτημα της ιστορικότητας του ήρωα Διγενή σε συνδυασμό με το νέο βάρος το οποίο προσδίδεται στα δημοτικά τραγούδια που αναφέρονται σε αυτόν. Τα άσματα αυτά αποκτούν πλέον «τίτλους ευγενείας» σε σχέση με τα κλέφτικα της Ηπείρου και της Στερεάς Ελλάδας, που μέχρι τότε κυριαρχούσαν στην εκτίμηση των ελληνιστών λογίων: είναι παλαιότερα, μεγαλύτερης γεωγραφικής εμβέλειας και, κυρίως, δεν είναι μεμονωμένα αλλά ανήκουν σε κύκλους.4

Επιπλέον, οι Σάθας και Legrand εγκαινιάζουν μια νέα μορφή ανάγνωσής τους, σε σχέση συγκριτική προς το ακριτικό έπος. Αν και οι ίδιοι με τον τρόπο αυτό επιδιώκουν κυρίως να αποκαταστήσουν τα κενά που παρουσιάζει το χειρόγραφο της Τραπεζούντας, το οποίο θεωρούν ότι είναι η αυθεντική μορφή του έπους σε σχέση με τις λαϊκές «συγχύσεις», θέτουν, άθελά τους ίσως, τις βάσεις για τη στροφή της ελληνικής λαογραφίας, την οποία ο Dawkins τοποθετεί στο γύρισμα του αιώνα· με τη συρροή ασμάτων από τη Μικρά Ασία και τα νησιά του Αιγαίου δημιουργούνται, σύμφωνα με τον Άγγλο ελληνιστή,5 οι κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη μιας οπτικής που διαφοροποιείται από την καθαρά εθνική-πατριωτική, θέτοντας πλέον ζήτημα καθαρά λαογραφικού ενδιαφέροντος.

3. Ο Διγενής στον Πόντο

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση των επιπτώσεων της έκδοσης του χειρογράφου στην ελληνική λαογραφία σε σχέση με την αντίστοιχη ποντιακή και την καππαδοκική λαογραφία. Αν ο Ακρίτας άνοιξε νέους ορίζοντες στην ελληνική λαογραφία προωθώντας το πέρασμα από μια φιλολογικού-πατριωτικού τύπου ανάγνωση σε μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση της προφορικής παράδοσης, στην περίπτωση του Πόντου και της Καππαδοκίας δεν παρατηρούνται αξιοσημείωτες μεταβολές προς την κατεύθυνση αυτή. Έτσι, στον Πόντο το έπος αναγνώσθηκε κυρίως ως μαρτυρία του εθνικού πνεύματος, της ανδρείας και της μαχητικότητας του ελληνικού στοιχείου ενάντια στον κατακτητή· ολοκληρωμένη μαρτυρία της οποίας αποσπάσματα σώζονταν ακόμα υπό τη μορφή ασμάτων «και ελέγοντο υπό εσχατογήρων αγροτών».6

Ενδεικτική της ανάγνωσης αυτής είναι η ερμηνεία ενός ακριτικού άσματος από τον Περικλή Τριανταφυλλίδη:7 ενώ το άσμα εστιάζεται ξεκάθαρα στο Χάροντα και στην αδυναμία του θνητού –ακόμα και του πιο υπερφυσικά προικισμένου θνητού– να του ξεφύγει, ο Τριανταφυλλίδης το αναλύει ως ύμνο σε άνδρα ατρόμητο, πρόμαχο της ελευθερίας «περί τα πρώτα έτη της τουρκικής κυριαρχίας […] εις ον, ως τον εξοχώτατον, [αι παραδόσεις] απέδωκαν μετά τόκου ό,τι κατά μέρος επράχθη». Οι επιδράσεις του Ακρίτα υπήρξαν λοιπόν στον Πόντο κυρίως ποσοτικής φύσεως. Όπως παρατηρεί και ο A. Bryer,8 το ακριτικό έπος έδωσε απλώς περαιτέρω ώθηση στη συλλογή γλωσσικού υλικού, σύμφωνα με το πνεύμα που χαρακτήριζε από τις απαρχές της τη λόγια αυτή δραστηριότητα: ένα πνεύμα επείγουσας διάσωσης της ιστορίας και του «αληθινού» πολιτισμού όχι μόνο του Πόντου αλλά και ολόκληρου του έθνους. Η ώθηση αυτή αφορά κυρίως την ενασχόληση με το δημοτικό τραγούδι. Στον τομέα αυτό η ανακάλυψη του έπους θα παίξει καταλυτικό ρόλο, αφού θα αποτελέσει κίνητρο αλλά και κριτήριο για την καταγραφή τραγουδιών στο μέτρο που αυτά σχετίζονται με το ακριτικό έπος. Μέσα στη διαδικασία αυτή το ποντιακό δημοτικό τραγούδι κέρδισε σε κύρος αλλά και στρεβλώθηκε, αφού συνήθως θεωρούνταν αυθεντικό –και άρα άξιο καταγραφής– μόνο εάν πρόσφερε τεκμήρια «ακριτικότητας», με κύριο γνώρισμα τη «λεβεντιά».

Επιπλέον, ορμώμενοι από τη θεωρία της προτεραιότητας του έπους σε σχέση με τα τραγούδια, οι λόγιοι προέβησαν σε συμπλήρωση των καταγεγραμμένων τραγουδιών που κατ’ αυτούς, λόγω της «αμαθείας» των χωρικών που τα τραγουδούσαν, περιείχαν κάποια χάσματα. Έτσι, περνώντας από τον προφορικό στο γραπτό λόγο με έναν τρόπο που τα απέκοπτε από το πραγματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργούνταν, αναπαράγονταν και διαμορφώνονταν, τα τραγούδια παραμορφώθηκαν και θεωρήθηκαν σχεδόν αποκλειστικά μνημεία εθνικής σημασίας ως λείψανα του ακριτικού έπους.

4. Ο Διγενής στην Καππαδοκία

Όταν το 1887 ο Σ. Ιωαννίδης αποφάσισε επιτέλους να εκδώσει και αυτός το έπος στο τυπογραφείο Ν. Γ. Κεφαλίδου στην Κωνσταντινούπολη, του έδωσε τον τίτλο Βασίλειος Διγενής Ακρίτης ο Καππαδόκης. Στον πρόλογο του βιβλίου αφήνει ορισμένες ενδείξεις που μπορεί να εξηγούν γιατί προτίμησε να δημοσιεύσει πρώτα τη Στατιστική του: γι’ αυτόν ο Ακρίτας ενδιαφέρει «κυρίως την Καππαδοκίαν […] ως τελευταίον φιλολογικόν αυτής προϊόν», καθώς «ο Ήρως του ποιήματος είναι ο τελευταίος πρόμαχος αυτής, ο δε ποιητής ο τελευταίος Καππαδόξ συγγραφέας, και επειδή και η Καππαδοκία μετά τους χρόνους του Ακρίτου έπαυσεν ούσα, οίαν η ιστορία μέχρι τούδε αναφέρει».9 Φαίνεται λογική, σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής, η στάση αυτή του Ιωαννίδη και θα περίμενε κανείς να συναντήσει από την πλευρά των Καππαδοκών λογίων τον ανάλογο ενθουσιασμό για τον Ακρίτα και τα ακριτικά άσματα.

Όταν όμως το 1879 εκδίδεται στην Αθήνα το έργο του Ρίζου Ελευθεριάδη Συνασός, ήτοι μελέτη επί των ηθών και των εθίμων αυτής, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ύποπτες μεθόδους για να αποδείξει ότι τα ακριτικά άσματα που δημοσιεύει (και που μάλλον δεν ξέρει καν ότι ονομάζονται έτσι) συγγενεύουν με τα κλέφτικα της Ηπείρου και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι στη Σινασό «αποκαλύπτονται αι πιστότεραι εικόναι της ομηρικής εποχής»!10 Χειρισμοί σαν και αυτούς σε ό,τι αφορά τα ακριτικά άσματα δεν είναι βέβαια αποκλειστικό φαινόμενο της Καππαδοκίας αλλά μόνο εκεί παίρνουν αυτές τις διαστάσεις. Ενώ έχει ξεκινήσει μεταξύ ακριτολόγων η διαμάχη περί της ιστορικής προτεραιότητας των τραγουδιών ή του έπους και γίνεται αναγκαία η συλλογή περισσότερων ασμάτων για τη συμπλήρωση των κενών του χειρογράφου (και όχι των τραγουδιών, όπως έγινε στην περίπτωση του Πόντου), οι Καππαδόκες λόγιοι, όπως εξάλλου και ο Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος Κωνσταντινουπόλεως, εξακολουθούν να αναμασούν τις ίδιες θεωρίες. Έτσι, επτά χρόνια μετά τη δημοσίευση του έπους, «στην έκθεση απολογισμού που κάνει ο Παπαδόπουλος-Κεραμεύς όλη η προσπάθεια του Συλλόγου για τη συλλογή των ζώντων μνημείων δικαιολογείται ως συμβολή στην αναίρεση των μισελληνικών θεωριών του Φαλμεράιερ. Δεν αναφέρεται τίποτε για τις ακριτολογικές ανάγκες».11

Το ενδιαφέρον για τον Ακρίτα αργεί πολύ να διεισδύσει στην καππαδοκική γραμματεία· όταν επιτέλους σημειώνεται ενδιαφέρον, είναι πάλι «εισαγόμενο»: κεντρίζεται με αφορμή την πραγματεία του Ν. Πολίτη για το Τραγούδι του νεκρού αδελφού, που δημοσιεύεται το 1885 στο Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας. Εκεί ο λαογράφος προσπαθεί να αναιρέσει τη θεωρία περί σλαβικής προέλευσης του ελληνικού άσματος. Τότε ο Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος, μέσω του Παπαδόπουλου-Κεραμέως, «κατορθώνει να παντρέψει την αντιφαλμεραϊκή τάση της λαογραφίας με τα ακριτικά ενδιαφέροντα»12 και προβάλλει για το σκοπό αυτό μια παραλλαγή του τραγουδιού από τη συλλογή του Καρολίδη, την οποία ο ίδιος ο Σύλλογος δεν την είχε δημοσιεύσει θεωρώντας σημαντικότερη την έκδοση Η εν Καππαδοκία λαλουμένη διάλεκτος και τα εν αυτή σωζόμενα ίχνη της αρχαίας Καππαδοκικής γλώσσης. Το έργο αυτό του Καρολίδη βραβεύτηκε μάλιστα από την επιτροπή του Συλλόγου, όχι τόσο για τις θεωρίες του, που δεν έχαιραν ευρείας υποστήριξης, όσο για τον όγκο του γλωσσικού υλικού που περιείχε, ενώ η συλλογή ασμάτων του εστάλη τελικά στη Γοτίγγη, στον P. De Lagarde, ο οποίος την εξέδωσε το 1886.

Βέβαια το ακριτολογικό ενδιαφέρον θα αγγίξει κάποτε, έστω και αργά, λόγιους που ασχολούνται με την προφορική παράδοση της Καππαδοκίας. Αυτό όμως θα επιτευχθεί στα τέλη του 19ου αιώνα, από ανθρώπους σαν το Λεβίδη και τον Παχτίκο (που δεν ήταν Καππαδόκης), μετά την εδραίωση της εξάπλωσης της ελληνικής παιδείας και την προσπάθεια καθιέρωσης της Καππαδοκίας ως «πατρίδας της ελληνικής ποίησης».

--------------------------------------------------------------------------------


1. Ιωαννίδης, Σ., Βασίλειος Διγενής Ακρίτας ο Καππαδόκης (Κωνσταντινούπολις 1887), πρόλογος, σελ. ζ'.

2. Sathas, C., Bibliotheca Graeca Medii Aevi (Βενετία 1873), εισαγωγή, σελ. 45-50.

3. Legrand, E. – Sathas, C., Les exploits de Digénis Akritas d’après le manuscrit unique de Trébizonde (Paris 1875), εισαγωγή, σελ. XIII.

4. Βλ. παράθεμα «Ακριτικά άσματα».

5. Dawkins, R.D., “The recent study of folklore in Greece”, στο Papers and transactions of the Jubilee Congress of the Folklore Study (1930), σελ. 121-37.

6. Τριανταφυλλίδης, Π., Οι Φυγάδες (Αθήνα 1870), σελ. 1.

7. Τριανταφυλλίδης, Π., Οι Φυγάδες (Αθήνα 1870), σελ. 49-50.

8. Bryer, A., “The Tourkokratia in the Pontos: Some Problems and Preliminary Conclusions”, Neo-Hellenika 1 (1970), σελ. 30-54.

9. Ιωαννίδης, Σ., Βασίλειος Διγενής Ακρίτης ο Καππαδόκης (Κωνσταντινούπολις 1887), πρόλογος, σελ. ζ΄-ια΄.

10. Ελευθεριάδης, Ρ., Συνασός, ήτοι μελέτη επί των ηθών και των εθίμων αυτής (Αθήναι 1879), σελ. 78.

11. Μπαλτά, Ε. – Αναγνωστάκης, Η., Η Καππαδοκία των «ζώντων μνημείων» (Αθήνα 1990), σελ. 36.

12. Μπαλτά, Ε. – Αναγνωστάκης, Η., Η Καππαδοκία των «ζώντων μνημείων» (Αθήνα 1990), σελ. 40.

Οι Ακρίτες

Τάξη 5α
Δασκάλα : Ελπίδα Μουλά
Ιανουάριος 2004

Απο τη Μαρία-Χριστίνα Κώττη

Eτυμολογία
Ακρίτας (στην ποντιακή γλώσσα) ή ακρίτης (στην βυζαντινή ιστορία) είναι όρος που προήλθε από την λέξη άκρα, η οποία κατά την βυζαντινή εποχή σήμαινε τα όρια του κράτους.

Τι ήσαν και πού κατοικούσαν
Οι Ακρίτες ήταν ειδικά σώματα στρατιωτών και αξιωματικών, όχι κατ’ ανάγκην χριστιανών κι ελλήνων, στους οποίους το βυζαντινό κράτος είχε αναθέσει την φύλαξη των συνόρων του.
Τον όρο αυτό συναντούμε για πρώτη φορά στο έργο του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου «Περί βασιλείου τάξεως» (Ι.489, 6η έκδ. Βόννης) και αργότερα στην περίφημη πραγματεία «Περί παραδρομής πολέμου» (22 εκδ. Βόννης σ. 160) σε διάφορα άλλα έργα της βυζαντινής περιόδου, στα ποιήματα του Θεόδ. Πτωχοπρόδρομου και κυρίως στο έπος του Διγενή Ακρίτα.

Ειδικοί φρουροί των συνόρων και προνόμια αυτών
Το σύστημα της φρουρήσεως των συνόρων του κράτους με ειδικές για αυτό στρατιωτικές δυνάμεις (τους ακρίτες) το οποίο καταρχάς θέσπισαν οι ρωμαίοι αυτοκράτορες Τιβέριος και Δρούσος και στη συνέχεια συστηματοποιησαν οι Σεπτίμιος Σεβήρος και Αλέξανδρος Σεβήρος,διατηρήθηκε στους επόμενους αιώνες της βυζαντινής αυτοκρατορίας και οργανώθηκε τελειότερα κατά τον 7ον και 8ον αιώνα, κυρίως όταν η αυτοκρατορία οργανώθηκε σε θέματα,(διοικητικές περιφέρειες) προκειμένου να επιτευχθεί με τρόπο αποτελεσματικό ο σκοπός της φύλαξης των συνόρων της εκτεταμένης αυτοκρατορίας σε μια εποχή όπου η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία δεν αποτελούσε θεσμό του επίσημου κράτους.
Σε κάθε θέμα υπήρχαν στρατιωτικά χωράφια (στρατιωτοτόπια) τα οποία παραχωρούνταν σε άνδρες που τα καλλιεργούσαν αλλά και ταυτόχρονα είχαν την υποχρέωση να στρατεύονται και να φυλάσσουν τα σύνορα. Οι ακρίτες αυτοί είχαν φορολογική ατέλεια.Τα χωράφια μεταβιβάζονταν κληρονομικά υπο τον όρον της στρατεύσεως και των γιών τους. Επειδή όμως οι κατά καιρούς ισχυροί κατάφερναν να σφετερισθούν είτε με τη βία είτε με τη μέθοδο των δανείων τις εκτάσεις αυτές, πολλές φορές εκδόθηκαν αυτοκρατορικές διατάξεις οι οποίες και ακύρωναν τις αγοραπωλησίες των κτημάτων αυτών και διέτασσαν την απόδοση τους στους πρώτους κυρίους ή τους κληρονόμους αυτών.

Καταξίωση της τάξεως των ακριτών
Το στρατιωτικό επάγγελμα του ακρίτη ήταν κατά τους 8ο , 9ο , και 10ο αιώνα πολύ προσοδοφόρο και οι ακρίτες της εποχής εκείνης ήταν πολύ πλούσιοι. To επάγγελμα – αξίωμα του ακρίτα δινόταν σε κάποιον με «αυτοκρατορική βούλα» δηλαδή μετα από ειδική απόφαση του αυτοκράτορα. Κατά συνέπειαν είχαν συμφέρον να φυλάσσουν με ασφάλεια την χώρα την οποία το κράτος είχε εμπιστευθεί σε αυτούς και προσέφεραν μεγάλες υπηρεσίες στο κράτος. Το σύστημα της φρουρήσεως των συνόρων του βυζαντινού κράτους από τους ακρίτες κάτω από τις επικρατούσες την εποχή εκείνη συνθήκες ήταν απολύτως αναγκαίο και επιβεβλημένο για την διατήρηση της υποστάσεως του κράτους και ο λόγος που επι αιώνες διασώθηκε το βυζαντινό κράτος από τις επιδρομές των βαρβάρων, δεδομένου ότι δεν εφαρμοζόταν το σύστημα της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας των πολιτών όπως σήμερα.
Επόμενο ήταν ότι το τέλος του θεσμού των ακριτών θα επέφερε και το τέλος του βυζαντινού κράτους. Ετσι, όταν επι αυτοκρατορίας και στραταρχίας Νικηφόρου Φωκά (963-969) οι βυζαντινοί με την βοήθεια και των ακριτών συνέτριψαν τους Αραβες και επεκτάθηκαν τα σύνορα του βυζαντινού κράτους στην Συρία και στην Μεσοποταμία, θεωρήθηκε ότι δεν χρειάζεται να προσέχουν τόσο πολύ τα ακριτικά σώματα κι άρχισε να μειώνεται η σπουδαιότητα και η πολιτειακή και κρατική προσοχή προς τους ακριτες.
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Μονομάχος κατάργησε την φορολογική ατέλεια των ακριτικών κτημάτων και διέλυσε πολλές ακριτικές φρουρές,
Η πολιτική αυτή υπήρξε ολέθρια για το βυζαντινό κράτος διότι επωφελήθηκαν οι Σελτζούκοι Τούρκοι για να διεισδύσουν στην χώρα.
Μετά τον Κωνσταντίνο τον Μονομάχο η φορολογική ατέλεια των ακριτών επανήρχετο και καταργούνταν μέχρις ότου ήταν τέτοια η παραμέληση των ακριτών ώστε άλλοι αδιαφόρησαν εντελώς για τα καθήκοντά τους και άλλοι έφτασαν μέχρι του σημείου να προσχωρήσουν στους Τούρκους.

Η ζωή των ακριτών και οι απολαυές τους
Οι ακρίτες της βυζαντινής εποχής με τη ζωή την οποία ζούσαν, με τις εκτάσεις τους, τις απολαυές του τα προνόμια και τα αξιώματά τους αποτελούσαν περίβλεπτη κοινωνική τάξη μέσα στη βυζαντινή κοινωνία την στρατιωτική αριστοκρατία της εποχής τους. Φημιστές οικογένειες ακριτών υπηρξαν οι Δούκες, Αργυροί, Φωκάδες, Μελισσηνοί, Μαλεϊνοι κ.α.
Η διαπαιδαγώγηση και η ζωή τους σκοπό είχαν να τους κάνουν ικανότερους για την στρατιωτική ζωή για την οποία προωρίζονταν, για την πάλη με τους βαρβάρους, με τα άγρια θηρία των απεράντων οροσειρών και δασών των συνόρων του κράτους προς Συρία και Μεσοποταμία.
Η πνευματική μόρφωση δεν ήταν σημαντική γι’ αυτούς και οι γραμματικές τους γνώσεις ήσαν λίγες. Η μόρφωση τους ήταν κυρίως θρησκευτική. Αγαπούσαν τα τραγούδια και έφεραν μαζί τους εκτός από το όπλο τους και ένα μουσικό όργανο.
Τα σπίτια τους ήταν πάντα ανοιχτά και το τραπέζι τους πάντα πλούσια στρωμένο. Ησαν φιλόξενοι και στο τέλος των συμποσίων τους, στα οποία παρακάθονταν πολλοί, ακούγονταν τα πολεμικά τους κατορθώματα και οι ηρωισμοί τους. Από τα τραγούδια αυτά δημιουργήθηκαν έπη ανάλογα των ομηρικών με τα οποία υμνούνται ακριτικοί ήρωες και κυρίως ο Διγενής Ακρίτας, ο Αρμούρης, ο Ανδρόνικος, ο Βάρδας, ο Φωκάς, ο Νικηφόρος, ο Πετροτράχηλος, ο Πορφύρης κ.α.

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΔΙΓΕΝΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ
(H αλήθεια και ο θρύλος)

Πού συναντάται ο Διγενής Ακρίτας.
Η ποίηση, που αναπτύχθηκε κατά τους αιώνες της ακμής των ακριτών του βυζαντίου αποκορυφώθηκε στην ηρωική ποιηση του ελληνισμού της εποχής εκείνης η οποία κυρίως επικεντρώθηκε στην ηρωική μορφή του Διγενη Ακρίτα και τα εκπληκτικα και ασύλληπτου ηρωισμού κατορθώματά του.
Ο Διγενής Ακρίτας είναι ο ιδεώδης τύπος του εθνικού πολεμιστή κατά των εχθρών του μεσαιωνικού Ελληνισμού. Ο ηρωισμός είναι βαθύτατη ουσιαστική ανάγκη της ζωής, η ψηλότερη και αγιότερη στιγμή της.
Η εμφάνιση στον μεσαίωνα του ελληνικού κόσμου ενός μεγάλου εθνικού ήρωα, που ακολουθεί τα αρχαία ελληνικά πρότυπα όπως ο Αχιλλέας, ο Ηρακλής ή ο Μέγας Αλέξανδρος ενσαρκώνει την αναγέννηση του ελληνισμού με όλη τη λάμψη των καλών αρχαίων καιρών.

Τι προβάλλεται με το πρότυπο του ήρωα
Πάνω στον ήρωα αυτό ο λαός επλεξε μύθους, τους περισσότερους των οποίων παρέλαβε και ανακαίνισε από την πλούσια μυθική κληρονομιά της αρχαιότητας και συγκρότησε τον ιδεώδη τύπου ήρωα που είναι νεαρός όπως ο Αχιλλέας, δυνατός όπως ο Ηρακλής και ένδοξος όπως ο Μεγαλέξανδρος. Με τον Διγενή αποκορυφώνονται οι πόθοι και τα ιδεώδη του ελληνικού έθνους διότι αυτός συμβολίζει την μακρόχρονη και άληκτη πάλη του ελληνικού προς τον μουσουλμανικό κόσμο.
Για αρκετό καιρό οι ερευνητές πίστευαν ότι ο ήρωας θα μπορούσε να ταυτιστεί με κάποιο ιστορικό πρόσωπο, όπως με τον τουρμάρχη Διογένη, τον αυτοκράτορα Βασίλειο Α’ κ.α. νεότερες όμως έρευνες οδήγησαν συμπέρασμα ότι ο Βασίλειος Διγενής Ακρίτας αποτελεί σύνθεση δύο λαϊκών ηρώων του Διγενή και του Ακρίτα. Ο πρώτος αποτελούσε θρησκευτική μετεξέλιξη και προσαρμογή των παραδόσεων των λαών της ανατολής για τον Διόνυσο και τον Μεγαλέξανδρο και ο δεύτερος την εξιδανίκευση και την ηρωοποίηση του θεσμού του «ακρίτα».

Το έπος που αφορά στον Διγενή Ακρίτα και πρωτοέφερε στο φώς ο Ν. Πολίτης αποτελείται από δύο μέρη, σε γενικές γραμμές.

Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τα του πάππου του ήρωος Βυζαντινού άρχοντα Ανδρονίκου Δούκα και της συζύγου του Αννας και τα προ της γεννήσεως του ήρωα γεγονότα.
Το ζεύγος Δούκα απέκτησε πέντε γιούς και μια κόρη την οποίαν ονόμασαν Ειρήνη. Σε ηλικία 7 ετών αστρονόμοι που μελέτησαν το ζώδιο της κόρης προέβλεψαν τον κίνδυνο αρπαγής της. Για το λόγο αυτόν οι γονείς της την έκλεισαν σε κάστρο. Κάποια μέρα όμως που η βυζαντινή αρχοντοπούλα σε ηλικία 15 ετών, λάμποντας από την νεότητα και την ομορφιά της, βγηκε για περίπατο με τις σκλάβες της γύρω από το κάστρο συναντήθηκε με τον Εμίρη των Σαρακηνών, Μουσούρ, ο οποίος εκείνη την ημέρα είχε εισβάλλει στην χώρα του Ανδρονίκου Δούκα και αφού θαμπώθηκε από την ομορφιά της την άρπαξε μαζί με την συνοδεία της. Η οικογένεια της νεαρης ειδοποιείται και αρχίζει να καταδιωκει τον Σαρακηνό. Οι διώκτες του τον προλαμβάνουν και αυτός αναμετριέται σε μονομαχία με τον μικρότερο αδελφό της κόρης Κωνσταντίνο, ο οποίος και νικά τον Σαρακηνό. Ο Σαρακηνός, όμως, ερωτευμένος με την κοπέλλα κατορθώνει να πείσει την οικογένεια της να του την δώσουν σε γάμο αφού προηγουμένως αλλαξοπιστεί και ασπάζεται τον Χριστιανισμό και προσηλυτίζει σε αυτόν και την μητέρα του και όλη του την οικογένεια.
Από τον γάμο αυτό του σαρακηνού άρχοντα και της βυζαντινής αρχοντοπούλας γεννιέται ο Βασίλειος Ακρίτας, ο οποίος επωνομάστηκε Διγενής διότι κατάγεται από δύο γένη και έρρεε στις φλέβες του αίμα ελληνικό και αραβικό.

Στην συνέχεια αρχίζει το δεύτερο μέρος του έπους. Ο Διγενής μεγαλώνει και διακρίνεται για την δύναμη, την παλληκαριά και την ομορφιά του. Ηταν προικισμένος με όλες τις φυσικές και ψυχικές αρετες. Σε ηλικία τριών ετών έμαθε τα γράμματα τα οποία χρειαζόταν στη ζωή του και άρχισε να ασχολείται με το κυνήγι άγριων ζώων. Σε ηλικία 12 ετών σκοτώνει στη σειρά δύο αρκούδες, ένα ελάφι και μια λιονταρίνα. Στο άνθος της νεότητας του εκστρατεύει εναντίον των απελατών (ληστών που λυμαίνονταν και λεηλατούσαν τις ελληνικές χώρες :Φιλοπαππούς, Λυκοστράτης, Ιωαννίκιος, Αλλομαλάς). Γίνεται ο φόβος και ο τρόμος τους. Σε μια εξόρμηση του ο Διγενής βλέπει την ομορφη κόρη του Στρατηγού Δούκα, Ευδοκία (Λιογέννητη την έλεγαν λόγω της παροιμιώδους ομορφιάς της) την ερωτεύεται και της κάνει καντάδα κάτω από τα παράθυρά της με την κιθάρα του, στον πύργο όπου την είχε κλείσει ο πατέρας της για να μην την αρπάξουν. Η Ευδοκία ανταποκρίνεται στον έρωτα του Διγενή και μετά από κοινή συμφωνία φεύγει μαζί του. Ο στρατηγός – πατέρας και οι εφτά του γιοί τους καταδιώκουν και ο Διγενής τους αποκρούει όλους. Μετά από αυτό ο πατέρας της Ευδοκίας βλέποντας την ανδρεία του Διγενή, δέχεται με ενθουσιασμό να γίνει ο γάμος ο οποίος έλαβε χώρα στο κάστρο του Διγενή με πολυήμερο γλέντι.

Μετά τον γάμο ο Διγενής γίνεται ακρίτας (με βούλα το αυτοκράτορα) και φεύγει μαζί με την γυναίκα του για την άκρη του Βυζαντίου. Μνημονεύονται στο έπος οι άθλοι του ήρωα:
Α) ο ιπποτισμός του απέναντι στην εγκατελειφθείσα κόρη, την οποία επαναφέρει στον μνηστήρα της
Β) ο φόνος δράκου και λιονταριού
Γ) η κατατρόπωση απελατών οι οποίοι αποπειράθηκαν να αρπάξουν την γυναίκα του
Δ) η μονομαχία του με την ονομαστή βασίλισσα των αμαζόνων Μαξιμώ, η νίκη του και ιπποτική του συμπεριφορά απέναντι της.

Στα τελευταία βιβλία περιγράφονται το αρχοντικό παλάτι του ήρωα στον Ευφράτη ποταμό, ο θάνατος του ήρωα από ασθένεια σε νεότατη ηλικία, και ο θάνατος της συζύγου του πάνω από το πτώμα του, αφού δεν άντεχε νε μείνει ζωντανή χωρίς αυτόν.


Ο μεσαιωνικός και οι αρχαίοι ήρωες
Εντύπωση μας προκαλεί η ομοιότητα με τους ήρωες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, όπως τους γνωρίζουμε από τους αρχαίους ελληνες συγγραφείς. Αυτό που χαρακτηρίζει τον ήρωα είναι η καταπληκτική και στα όρια του υπερφυσικού φυσική σωματική ρώμη του, η ασύγκριτη γενναιότητα του, η πολεμική ανδρεία του, το ακατάβλητο θάρρος του, η ηθική του μεγαλοψυχία, ο ιπποτισμός και η χαλύβδινη ψυχικότητα του. Αγωνίζεται σε όλη του τη ζωή για την διαφύλαξη της ελληνικής πατρίδας και την συντριβή των εχθρών του ελληνικού γένους. Φέρει όλα τα χαρακτηριστικά των αρχαίων ελλήνων ηρώων με όλες τις αρετές αλλά και τις ευαισθησίες τους, της σαγήνης και της έλξεως από το άλλο φύλο.

Το καταπληκτικό μεγαλείο του ήρωα αποκορυφώνεται από την σύλληψη της εικόνας του θανάτου του από τον λαϊκό δημιουργό των ακριτικών τραγουδιών, ο οποίος αρνείται την πιθανολογούμενη και ρεαλιστική πραγματικότητα, ο ήρωας αρρωσταίνει από βαρύ κρυολόγημα αποτέλεσμα αγρίας καταδίωξης εχθρών με αποτέλεσμα τον θάνατο του. Ο λαός θέλει τον ήρωα να έρχεται σε προσωπική αναμέτρηση εννιά φορές με τον Χάρο στα μαρμαρένια αλώνια με κατάληξη που αρμόζει στους ήρωες, όπου το ελληνικό υψώνεται στο απόλυτο και το αιώνιο:

«Ο Διγενής ψυχομαχεί κι η γή τονε τρομάσσει
«Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σείετ’ ο απάνω κόσμος
«Κι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια
«κι η πλάκα τον ανατριχιά, πώς θα τονε σκεπάσει
«πώς θα σκεπάση τον αητό, τση γής τον αντριωμένο
«Βογγάει, τρέμουν τα βουνά βογγάει τρέμουν οι κάμποι.


Βιβλιογραφία:
1. Νεώτερο εγκυκλοπαιδικό λεξικο «Ηλιου»
2. «Τραγούδια του ελληνικού λαού» Πολίτου, σελ. 113-114
3. Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό Εκδ. Αθηνών τόμος 3 σελ. 280
4. Ιστορίες από το Βυζάντιο Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη τόμος γ’
σελ. 11-76
5. Εξώφυλλο από το σχολικό βιβλίο του Ο.Ε.Δ.Β. «Στα βυζαντινά χρόνια» ιστορία Ε’ τάξης